Παύλος Μυλωνάς (ETE): Η Ελλάδα μπροστά στην πρόκληση των 30 δισ. ευρώ για την ενέργεια

Επενδύσεις ύψους τουλάχιστον 30 δισ. ευρώ θα απαιτηθούν έως το 2030, καθώς η Ελλάδα καλείται να καλύψει τις ανάγκες αποκλειστικά για την ανάπτυξη νέων παραγωγικών μονάδων ενέργειας και αυτό, χωρίς να περιλαμβάνονται οι πρόσθετες κεφαλαιακές απαιτήσεις που αφορούν- μεταξύ άλλων - την ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών, κτιρίων και κρίσιμων υποδομών. Αυτό επισήμανε ο διευθύνων σύμβουλος της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδας (ΕτΕ), Παύλος Μυλωνάς στη διάρκεια της ομιλίας του στο 9ο Φόρουμ Ενέργειας Νοτιοανατολικής Ευρώπης-SEEF2025.

Η πρόκληση, όπως είπε, δεν είναι μόνο τεχνική ή περιβαλλοντική, αλλά πρωτίστως οικονομική και θεσμική και λέγοντας ότι πρόκειται για ένα φιλόδοξο, αλλά απολύτως αναγκαίο εγχείρημα, τόνισε ότι προϋποθέτει ευρεία κινητοποίηση δημόσιων και ιδιωτικών πόρων, ξεκάθαρο ρυθμιστικό πλαίσιο και, κυρίως, έργα που είναι τραπεζικά βιώσιμα.

«Το ερώτημα είναι σαφές και δεν μπορεί να αγνοηθεί: ποιος θα χρηματοδοτήσει αυτή την ενεργειακή μετάβαση, και με ποιους όρους;», διερωτήθηκε ο ίδιος και επισήμανε ότι ότι ως βασικός χρηματοδότης του ενεργειακού τομέα στην Ελλάδα, η ΕτΕ δεν ζητά εγγυήσεις βεβαιότητας, αφού χαρακτηριστικά σημείωσε «αναλαμβάνουμε ρίσκο, αλλά όχι απεριόριστο».

Στο πλαίσιο αυτό, σημείωσε ότι εκείνο που απαιτείται είναι ένα περιβάλλον στο οποίο οι επενδύσεις μπορούν να αξιολογηθούν, να τιμολογηθούν και να στηριχθούν με υπευθυνότητα και ρεαλισμό.

Η ανάγκη για βιώσιμη και ρεαλιστική ενεργειακή χρηματοδότηση

Η ενεργειακή μετάβαση, όπως επισήμανε ο κ. Μυλωνάς, βρίσκεται στην πιο κρίσιμη καμπή της και Ελλάδα έχει μεν σημειώσει εντυπωσιακή πρόοδο στην ενσωμάτωση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ), ωστόσο τα επιτεύγματα αυτά συνοδεύονται πλέον από σοβαρές προκλήσεις που απειλούν τη βιωσιμότητα του ίδιου του εγχειρήματος.

Αναφερόμενος στην ετήσια διάσκεψη για την ενέργεια -που έχει πλέον καθιερωθεί ως θεσμός- φιλοξένησε για πέμπτη συνεχή χρονιά εκπροσώπους θεσμών, αγοράς και χρηματοπιστωτικού τομέα. Όπως επισημάνθηκε και μετέφερε ο ίδιος στο Φόρουμ, η ενέργεια αποτελεί ένα από τα πλέον πολυσύνθετα και στρατηγικά ζητήματα της εποχής μας, με συνεχώς εξελισσόμενες πτυχές: από την ενεργειακή ασφάλεια και τους διεθνείς αγωγούς, μέχρι τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης και τις εξαρτήσεις της εφοδιαστικής αλυσίδας από την Κίνα.

Ωστόσο, όπως έσπευσε να τονίσει ο κ. Μυλωνάς, ένα ζήτημα παραμένει σταθερά παρόν σε κάθε διάσκεψη και αυτό είναι η ανάγκη επιτάχυνσης των ΑΠΕ για την επίτευξη των πράσινων στόχων και την αποτελεσματική αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. «Ένα θέμα στο οποίο οι τράπεζες -και ιδιαίτερα η Εθνική Τράπεζα- έχουν διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο ως βασικοί χρηματοδότες της ενεργειακής μετάβασης», τόνισε.

Θύματα της επιτυχίας μας;

Σύμφωνα με τον διευθύνοντα σύμβουλο της ΕτΕ, παρά τη σημαντική πρόοδο, ο υψηλός βαθμός διείσδυσης των ΑΠΕ, χωρίς τον απαραίτητο μετασχηματισμό του λειτουργικού πλαισίου της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, έχει προκαλέσει νέες προκλήσεις. Η μεταβλητότητα και η αβεβαιότητα, τόσο στις τιμές, όσο και στην επάρκεια ισχύος έχουν ενταθεί, δημιουργώντας σοβαρά λειτουργικά και χρηματοδοτικά εμπόδια.

Η εικόνα που αποτυπώνεται σήμερα, όπως ο ίδιος σημείωσε, αφορά στο ότι η παραγωγή από ΑΠΕ είναι στοχαστική, καθώς εξαρτάται από φυσικά φαινόμενα όπως ο άνεμος και η ηλιοφάνεια, ενώ η διάσπαρτη κατανομή της και η περιορισμένη διασυνδεσιμότητα επιβαρύνουν το σύστημα και η κατάργηση των εγγυημένων τιμών (feed-in tariffs) οδήγησε σε ακραίες διακυμάνσεις - από αρνητικές τιμές έως και άνω των Euro200/Mwh.

Πρόσθεσε ότι τα συμβόλαια σταθερής τιμής (PPAs) που αναμένονταν ως εναλλακτική λύση, παραμένουν σε εξαιρετικά χαμηλό ποσοστό, οι περικοπές παραγωγής (curtailments) αγγίζουν ήδη το 8-9% της ετήσιας δυνητικής παραγωγής και οι πιστωτικές επιτροπές των τραπεζών αντιμετωπίζουν ολοένα και πιο δύσκολα διλήμματα. «έργα χωρίς εταιρική εγγύηση κρίνονται συχνά μη τραπεζικά βιώσιμα», υπογράμμισε.

«Και όλα αυτά σε μια περίοδο όπου ο εθνικός στόχος είναι η αύξηση της συμμετοχής των ΑΠΕ στο 75% της ηλεκτροπαραγωγής μέχρι το 2030», επισήμανε ο κ. Μυλωνάς χαρακτηριστικά.

Παραδείγματα προς αποφυγή και η ανάγκη για συστημική προσαρμογή

Αναφερόμενος στο πρόσφατο παράδειγμα της Ισπανίας, όπου η ταχεία διείσδυση των ΑΠΕ χωρίς κατάλληλη υποστήριξη σε αποθήκευση και εφεδρεία δημιούργησε σοβαρά ζητήματα ισορροπίας, ο κ. Μυλωνάς τόνισε ότι αυτό «αποδεικνύει την ανάγκη για άμεσες θεσμικές παρεμβάσεις».

Στο πλαίσιο αυτό σημείωσε ότι η ελληνική αγορά, παρά τις σημαντικές προσπάθειες, εξακολουθεί να λειτουργεί με περιορισμούς και δομικές αδυναμίες, αν και όπως έσπευσε να προσθέσει όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς πλέον αναγνωρίζουν την ανάγκη μετάβασης σε ένα πιο λειτουργικό, διαφανές και προβλέψιμο μοντέλο.

Πέντε προτεραιότητες για ένα βιώσιμο ενεργειακό μέλλον

Ως βασικός χρηματοδότης της αγοράς ενέργειας, η Εθνική Τράπεζα συνοψίζει πέντε άξονες παρεμβάσεων που μπορούν να στηρίξουν τη χρηματοδότηση της ενεργειακής μετάβασης, σύμφωνα με τον ίδιο.

Αυτοί είναι η αναβάθμιση του δικτύου και ενίσχυση της διασυνδεσιμότητας. «Η χώρα εξάγει μόλις το 5% της παραγόμενης ενέργειας, έναντι στόχου 15%, ενώ το εσωτερικό δίκτυο παραμένει κατακερματισμένο. Η ενίσχυση των υποδομών είναι επιτακτική», τόνισε.

Για την αύξηση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας μέσω εξηλεκτρισμού, σημείωσε ότι η ζήτηση παραμένει κάτω από τους εθνικούς στόχους και στο πλαίσιο αυτό υπογράμμισε ότι η επιτάχυνση της ηλεκτροκίνησης και της ηλεκτρικής θέρμανσης είναι καθοριστική.

Μιλώντας για τη στήριξη της αποθήκευσης ενέργειας με σταθερές πληρωμές διαθεσιμότητας, ο ίδιος σημείωσε ότι τα έργα αποθήκευσης απαιτούν προβλεψιμότητα εσόδων. «Ο τρέχων μηχανισμός καλύπτει μόλις 0,8 GW, όταν οι εκτιμώμενες ανάγκες ανέρχονται σε τουλάχιστον 8 GW έως το 2030», τόνισε.

Για την ανάγκη εκσυγχρονισμού του βραχυπρόθεσμου σχεδιασμού και των υποδομών μέτρησης, ο διευθύνων σύμβουλος της ΕτΕ επισήμανε ότι η αξιοποίηση προηγμένων μοντέλων πρόβλεψης και η ευρεία χρήση «έξυπνων μετρητών» είναι απαραίτητες για την αποδοτική διαχείριση της ζήτησης και της παραγωγής.

Σε ό,τι αφορά την επαναφορά μηχανισμών σταθεροποίησης εσόδων - Συμβάσεις Διαφοράς (CfDs), ο κ. Μυλωνάς εξήγησε ότι αυτές, σε αντίθεση με τα καταργημένα feed-in tariffs, μπορούν να προσφέρουν προβλεψιμότητα χωρίς να μεταφέρουν υπερβολικά κόστη στον καταναλωτή ή τον κρατικό προϋπολογισμό. Μεταξύ άλλων, ο ίδιος είπε ότι απαιτείται επανεξέταση της χρηματοδότησης εφεδρικών μονάδων φυσικού αερίου, με ενδεχόμενη εισαγωγή σταθερών πληρωμών διαθεσιμότητας.

Το Φόρουμ διοργανώνουν σήμερα στη Θεσσαλονίκη το Ελληνοαμερικανικό Εμπορικό Επιμελητήριο και η Ελληνική Ένωση Ενεργειακής Οικονομίας, σε στρατηγική συνεργασία με το Ατλαντικό Συμβούλιο και το Παγκόσμιο Ινστιτούτο Ενέργειας του Εμπορικού Επιμελητηρίου των ΗΠΑ. Το φετινό Φόρουμ, εστιάζει στον ενεργειακό μετασχηματισμό της περιοχής, με επίκεντρο τη διασυνδεσιμότητα, την ανθεκτικότητα και την καινοτομία.