Φοροδιαφυγή: Τρία νέα εργαλεία στο ψηφιακό «οπλοστάσιο» της ΑΑΔΕ - Τι κάνουν και πώς λειτουργούν

Σε άλλο επίπεδο περνάει η φορολογική εποπτεία με τα τρία νέα τεχνολογικά «όπλα» που θα θέσει σε λειτουργία το προσεχές διάστημα η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ), και τα οποία θα μπορούν να εντοπίζουν τη φοροδιαφυγή εν τη γενέσει της.

Ανάλυση μεγάλων δεδομένων, myDATA και εξελιγμένα φίλτρα τεχνητής νοημοσύνης, μπαίνουν στη μάχη κατά της φοροδιαφυγής με στόχο να τη σταματάνε πριν καν εκδηλωθεί.

Τα νέα εργαλεία παρουσιάστηκαν σε ειδική εκδήλωση παρουσία υψηλόβαθμων στελεχών της ΑΑΔΕ, αλλά και εκπροσώπων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Σουηδικής Φορολογικής Αρχής.

Πρόκειται για:

• Το πιλοτικό μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης και μηχανικής μάθησης που επιτρέπει την πιο στοχευμένη και αποδοτική επιλογή υποθέσεων για φορολογικό έλεγχο. Θα ιεραρχεί υποθέσεις με βάση την πιθανότητα φορολογικής απόκλισης. Έτσι οι έλεγχοι στρέφονται εκεί όπου το ρίσκο είναι μεγαλύτερο, με σύγχρονες τεχνικές πρόβλεψης ενσωματωμένες στην ανάλυση κινδύνου.
• Το Risk analysis νέου τύπου που επιτρέπει στους ελεγκτικούς μηχανισμούς να εστιάζουν εκεί που υπάρχει μεγαλύτερο ρίσκο. Η ανάλυση κινδύνου αλλάζει καθώς εντάσσονται ενιαία κριτήρια, κεντρική επιλογή υποθέσεων από ειδικές ομάδες και διασταυρώσεις δεδομένων από Taxis, myDATA, περιουσιολόγιο, τράπεζες, ΓΕΜΗ και ΕΦΚΑ. Το νέο σύστημα προσθέτει και τυχαία δειγματοληψία, για να διατηρείται το στοιχείο του απρόβλεπτου, και:
• Τον νέο οδηγό για την παρακολούθηση και τον έλεγχο των δραστηριοτήτων στο ηλεκτρονικό εμπόριο και τα κρυπτονομίσματα. Το ανανεωμένο εγχειρίδιο οδηγιών τυποποιεί πηγές και βήματα ελέγχου για συναλλαγές σε ψηφιακές πλατφόρμες και αγορές κρυπτονομισμάτων. Εστιάζει σε αδήλωτα εισοδήματα και αποκλίσεις ΦΠΑ.

Αξιοποίηση στοιχείων…

Τα νέα τεχνολογικά εργαλεία δίνουν στην ΑΑΔΕ τη δυνατότητα αξιοποίησης στοιχείων που χάνονταν στους δαιδάλους των …παραδοσιακών ελέγχων. Οι συνεχείς ροές δεδομένων (τιμολόγια, αποδείξεις, τζίροι, δελτία ελέγχων, παραβάσεων κ.αλ.) από το myDATA, το ψηφιακό πελατολόγιο, το ψηφιακό δελτίο αποστολής και την ηλεκτρονική τιμολόγηση, επιτρέπουν στις ελεγκτικές υπηρεσίες να παρατηρούν σε πραγματικό χρόνο την αγορά και τις συναλλαγές. Τα συστήματα αυτά λειτουργούν πλέον και ως «καμπανάκια» για στοχευμένους ελέγχους.

Στο επιχειρησιακό σκέλος, η επιλογή υποθέσεων γίνεται πλέον μέσω κεντρικοποιημένου συστήματος που «μοριοδοτεί» κινδύνους για υποθέσεις προς έλεγχο, με βάση ανάλυση πολλαπλών κριτηρίων, παρέχοντας πλήρη εικόνα και εποπτεία των ελέγχων στη διοίκηση της ΑΑΔΕ.

Το σύστημα οικοδομείται με βάση τον συνδυασμό μοντέλων (γραμμικά, δέντρα αποφάσεων, νευρωνικά δίκτυα) για στοχευμένους ελέγχους ανά κλάδο -ανάλογα και με τη διαθεσιμότητα αξιόπιστων δεδομένων- διατηρώντας παράλληλα όμως και τις «παραδοσιακές» τακτικές τυχαίων δειγματοληπτικών, για να εντοπίζονται και «εκτός προγράμματος» νέες εστίες ή μορφές φοροδιαφυγής.

Νέα μέτρα το 2026…

Με τα έσοδα από τη φοροδιαφυγή να προσεγγίζουν τα 4 δισ. ευρώ τη διετία 2024-2025, η ΑΑΔΕ δρομολογεί σειρά μέτρων για ενίσχυση της φορολογικής εποπτείας:

• Επέκταση του ψηφιακού πελατολογίου: Μετά τους επαγγελματίες από τον κλάδου του αυτοκινήτου (συνεργεία, πάρκινγκ, πλυντήρια, εταιρείες ενοικίασης οχημάτων), σειρά παίρνουν όσοι δραστηριοποιούνται στον χώρο των εκδηλώσεων, όπως δεξιώσεις, γάμοι, βαπτίσεις και πάρτι.
• Ηλεκτρονική τιμολόγηση για όλες τις επιχειρήσεις: Το μέτρο θα εφαρμοστεί σταδιακά, ώστε οι επιχειρήσεις να προσαρμοστούν ομαλά στη νέα διαδικασία. Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα, από τις 2 Φεβρουαρίου 2026 εντάσσονται υποχρεωτικά οι μεγάλες επιχειρήσεις με τζίρο πάνω από 1 εκατ. ευρώ, ενώ από την 1η Οκτωβρίου 2026 η διαδικασία θα επεκταθεί σε όλες τις υπόλοιπες επιχειρήσεις.
• Μαζικές ψηφιακές διασταυρώσεις και παρακολούθηση εμπορικών φορτίων: Με νέες πηγές δεδομένων, περισσότερα προγνωστικά μοντέλα και εξ αποστάσεως παρακολούθηση μέσω drones από την Αίθουσα Επιχειρήσεων της ΑΑΔΕ, το «ψηφιακό μάτι» της Αρχής θα μπορεί να μεταδίδει σε πραγματικό χρόνο φωτογραφίες και βίντεο από σημεία ελέγχου για μη έκδοση αποδείξεων, λαθρεμπόριο, παρεμπόριο και άλλες φορολογικές ή τελωνειακές παραβάσεις. Η ειδική Μονάδα Μαζικών Ψηφιακών Διασταυρώσεων θα επεξεργάζεται δεδομένα από συστήματα τιμολόγησης και ανοιχτές πηγές, εντοπίζοντας ύποπτες ασυμφωνίες με έμφαση στον ΦΠΑ, τα αδήλωτα εισοδήματα και τα ψηφιακά ίχνη παράνομων συναλλαγών.