Η ΕΚΤ, τα επιτόκια και η… Σουηδία

Η σουηδική Riksbank, η παλαιότερη κεντρική τράπεζα στον κόσμο, καθιέρωσε στις αρχές του 2015 τα αρνητικά επιτόκια και συνέχισε αυτή την πολιτική μέχρι τον περασμένο Δεκέμβριο όταν επέστρεψε στο ουδέτερο επίπεδο των μηδενικών επιτοκίων. Το πώς θα εξελιχθεί η κατάσταση στη σκανδιναβική χώρα παρακολουθείται με ενδιαφέρον όχι μόνο από την ΕΚΤ και την Τράπεζα της Ιαπωνίας -τις μόνες κεντρικές τράπεζες που επιμένουν σε αρνητικά επιτόκια σήμερα- αλλά και από οικονομολόγους και αναλυτές της αγοράς.

Ο επικεφαλής της σουηδικής ασφαλιστικής εταιρείας Lansforsakringar Liv υποστηρίζει πως η πολιτική των αρνητικών επιτοκίων είναι λανθασμένη, διότι στο τέλος οι άνθρωποι περιορίζουν την κατανάλωση για να αποταμιεύσουν περισσότερα χρήματα.

Οι τράπεζες της ευρωζώνης υποστηρίζουν πως από την εισαγωγή των αρνητικών επιτοκίων τον Ιούνιο του 2014 έχουν πληρώσει 25 δισ. ευρώ στην ΕΚΤ, με αποτέλεσμα να επηρεάζεται η ήδη ισχνή κερδοφορία τους. Το ερώτημα που αναζητεί απάντηση είναι αν η επιστροφή των επιτοκίων σε θετικό έδαφος θα φέρει την πολυπόθητη ανάπτυξη στην ευρωζώνη και τον πληθωρισμό κοντά στο πολυπόθητο επίπεδο του 2%.

Η πολιτική των αρνητικών επιτοκίων έχει δημιουργήσει μερικά παράδοξα φαινόμενα. Οι Financial Times σχολιάζουν πως λόγω αυτής της πολιτικής, δανειολήπτες στη Δανία που έχουν λάβει στεγαστικά δάνεια λαμβάνουν χρήματα αντί να πληρώνουν τόκους. Η ιδέα πίσω από τα αρνητικά επιτόκια ήταν ότι οι τράπεζες δεν θα “πάρκαραν” κεφάλαια στην ΕΚΤ (τα οποία θα λιγόστευαν ακριβώς λόγω των αρνητικών επιτοκίων) και θα προτιμούσαν να χρηματοδοτήσουν δραστηριότητες στην πραγματική οικονομία. Η ΕΚΤ υπερασπίζεται τις αποφάσεις της με το επιχείρημα ότι αν δεν είχε κάνει το γενναίο βήμα των αρνητικών επιτοκίων, το ΑΕΠ της ευρωζώνης θα ήταν 3% μικρότερο, ενώ δεν θα υπήρχαν 2 εκατ. θέσεις εργασίας. Η πρόεδρος της ΕΚΤ Κριστίν Λαγκάρντ σχολίασε πως όλοι θα περιμένουν να δουν τα αποτελέσματα της στάσης της Σουηδίας αλλά άφησε να εννοηθεί πως η ΕΚΤ δεν θα σπεύσει να ακολουθήσει το παράδειγμα της σκανδιναβικής χώρας. Οι παρενέργειες των αρνητικών επιτοκίων θα αποτελέσουν μέρος μίας στρατηγικής μελέτης που έχει ζητήσει η Λαγκάρντ για τη νομισματική πολιτική. Όσο για την ίδια την Riksbank, ο διοικητής της Στέφαν Ινγκβες υποστηρίζει πως ναι μεν η πολιτική των αρνητικών επιτοκίων είχε θετικά αποτελέσματα αλλά η περαιτέρω παράταση στην εφαρμογή της θα είχε αρνητικό αντίκτυπο στην οικονομία της χώρας του.