Eurobank: Δημιουργείται δημοσιονομικός χώρος 2 δισ. ευρώ το 2025

Eπίτευξη, και υπό συντηρητικές παραδοχές, πιθανή υπερκάλυψη του στόχου πρωτογενούς πλεονάσματος για το 2025 βλέπουν οι οικονομολόγοι της Eurobank στο τεύχος «7 Ημέρες Οικονομία» της τράπεζας. Όπως επισημαίνουν, η μέχρι στιγμής υπεραπόδοση, σε συνδυασμό με την εποχική δυναμική των εσόδων και την εν εξελίξει αυστηρή εκτέλεση των δαπανών, ενισχύει την αξιοπιστία της δημοσιονομικής στρατηγικής.

Συγκεκριμένα, η εκτίμηση βάσει του Κρατικού Προϋπολογισμού κάνει λόγο για σωρευτική επίδοση πρωτογενούς πλεονάσματος ύψους περίπου €5,3 δισ. ευρώ για το σύνολο του 2025, σε ταμειακή βάση. Η επίδοση αυτή υπερβαίνει τον ετήσιο στόχο του Προϋπολογισμού (€3,3 δισ. ευρώ), υποδεικνύοντας μια θετική δημοσιονομική απόκλιση της τάξης των €2,0 δισ. ευρώ. Η υπεραπόδοση αποδίδεται κατά κύριο λόγο στη σημαντικά καλύτερη εκτέλεση του πρώτου τριμήνου, καθώς και σε ενισχυμένες προβλεπόμενες ροές κατά τη θερινή περίοδο (Ιούλιος–Αύγουστος).

Η εικόνα αντισταθμίζεται μερικώς από την προβλεπόμενη επιδείνωση των αποτελεσμάτων κατά το τελευταίο δίμηνο του έτους, αντανακλώντας εποχικά επαναλαμβανόμενα πρότυπα. Σε όρους ΑΕΠ, ο στόχος Προϋπολογισμού 2025 για το πρωτογενές πλεόνασμα του ΚΠ ανέρχεται σε 1,3% ενώ η πρόβλεψη του υποδείγματος ανέρχεται σε 2,2%. Σημειώνεται εδώ ότι ο ΚΠ αποτελεί μέρος του Προϋπολογισμού Γενικής Κυβέρνησης. Σύμφωνα με την πρόσφατη επικαιροποίηση του Μεσοπρόθεσμου Δημοσιονομικού – Διαρθρωτικού Σχεδίου 2025-2028 το πρωτογενές ισοζύγιο της Γενικής Κυβέρνησης για το 2025 αναμένεται πλεονασματικό στο 3.2%ΑΕΠ. Σύμφωνα με τις Εαρινές Προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που δημοσιεύθηκαν νωρίτερα σήμερα το πρωτογενές πλεόνασμα της Γενικής Κυβέρνησης για την Ελλάδα το 2025 αναμένεται ακόμη ψηλότερα στο 3,8% ΑΕΠ.

Σύμφωνα με τα τελικά στοιχεία του Υπουργείου Οικονομικών για την περίοδο Ιανουαρίου-Μαρτίου 2025, όπως επισημαίνουν οι αναλυτές της Eurobank, ο Κρατικός Προϋπολογισμός παρουσίασε δημοσιονομικό πλεόνασμα ύψους €1,61 δισ., ξεπερνώντας τον στόχο ελλείμματος ύψους €2,36 δισ. κατά €3,97 δισ. (-168,1%). Το πρωτογενές πλεόνασμα διαμορφώθηκε στα €4,50 δισ., υπερβαίνοντας τον στόχο κατά €3,88 δισ. (630,2%).

Η υπέρβαση του πρωτογενούς πλεονάσματος περιορίζεται σε €0,53 δισ. – πρωτογενές πλεόνασμα για το Α’ τρίμηνο συνολικού ύψους €1,15 δισ. – αν εξαιρεθούν:

1. Τα δημοσιονομικά ουδέτερα, ποσά που αφορούν ετεροχρονισμούς πληρωμών του τακτικού και του επενδυτικού σκέλους του ΚΠ (€1,42 δισ. και €0,70 δισ. αντίστοιχα)
2. Τα φορολογικά έσοδα που εισπράχθηκαν νωρίτερα από το προβλεπόμενο (€0,898 δισ. από τον ΕΝΦΙΑ και €0,17 δισ. από τον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων). Η εν λόγω χρονική μετατόπιση των εισπράξεων ενδέχεται να εξομαλυνθεί στους επόμενους μήνες.
3. Τα φορολογικά έσοδα ύψους €0,34 δισ. που αφορούν στο 2024.

Τα συνολικά έσοδα του ΚΠ έφτασαν τα €17.70 δισ., υπερβαίνοντας τον στόχο για το Α τρίμηνο του 2025 κατά €1,82 δισ. (11,5%), ενώ οι αντίστοιχες δαπάνες ανήλθαν σε €16,09 δισ., χαμηλότερες από τον στόχο για το Α’ τρίμηνο κατά €2,15 δισ. (-11,80%), και αντιστοιχούν στα ποσά που αναφέρθηκαν και παραπάνω ως ετεροχρονισμός πληρωμών.

Σε σύγκριση με το Α’ τρίμηνο 2024, τόσο το πρωτογενές ισοζύγιο, όσο και τα συνολικά έσοδα, τα φορολογικά έσοδα συμπεριλαμβανομένων των εσόδων του ΦΠΑ αλλά και οι δαπάνες δείχνουν την προσήλωση της κυβέρνησης στην δημοσιονομική πειθαρχία. Σημειώνεται ότι το 2024 ήταν η τρίτη συνεχόμενη χρονιά μετά την περίοδο της πανδημίας (2020-2021) και η έβδομη από το 2014 (με την εξαίρεση του 2015) που η Ελλάδα επιτυγχάνει σημαντικό πρωτογενές πλεόνασμα. Αναλυτικότερα:

• Δημοσιονομικό Ισοζύγιο: Το δημοσιονομικό ισοζύγιο κατέγραψε πλεόνασμα €1,61 δισ., βελτιωμένο κατά €3,97 δισ. (-168,1%) σε σχέση με τον στόχο του Α’ τριμήνου 2025.
• Πρωτογενές Ισοζύγιο: Το πρωτογενές δημοσιονομικό ισοζύγιο κατέγραψε πλεόνασμα €4,50 δισ., που αντιπροσωπεύει βελτίωση κατά €3,88 δισ. (+630,2%) σε σύγκριση με τον στόχο του Α’ τριμήνου 2025.
• Έσοδα ΚΠ: Τα συνολικά έσοδα ανήλθαν σε €17,70 δισ., σημειώνοντας αύξηση κατά €1,82 δισ. (11,5%) σε σχέση με τον στόχο του Α’ τριμήνου 2025. Τα φορολογικά έσοδα διαμορφώθηκαν στα €16,82 δισ., υπερβαίνοντας τον στόχο του Α’ τριμήνου κατά €1,76 δισ. (11,7%). Η υπεραπόδοση των εσόδων αποδίδεται κυρίως στον ΦΠΑ, τον ΕΝΦΙΑ και τον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων, οι οποίοι ξεπέρασαν σημαντικά τους αντίστοιχους στόχους. Λεπτομερέστερα:
  • Φόρος Εισοδήματος: Τα έσοδα από φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων ανήλθαν σε €6,10 δισ. το Α’ τρίμηνο 2025, υπερβαίνοντας τον στόχο κατά 6,6%, ενώ τα αντίστοιχα έσοδα από νομικά πρόσωπα υπολείπονται κατά 6,4%. Η αύξηση των εν λόγω εσόδων αντανακλά, μεταξύ άλλων, την ανάγκη για προσαρμογή της φορολογικής κλίμακας, ώστε να διασφαλιστεί μια πιο ισορροπημένη φορολογική επιβάρυνση. Η εξέλιξη αυτή δημιουργεί ευκαιρίες για στοχευμένες φορολογικές ελαφρύνσεις, που θα ενισχύσουν τη σταθερότητα των εισοδημάτων και θα συμβάλουν στη διατήρηση και προσέλκυση παραγωγικού ανθρώπινου δυναμικού.
  • Φόρος Προστιθέμενης Αξίας (ΦΠΑ): Τα συνολικά έσοδα από ΦΠΑ έφτασαν τα €6,55 δισ., καταγράφοντας αύξηση κατά €0,37 δισ. (5,9%) σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο για το Α’ τρίμηνο 2025. Ο ΦΠΑ προϊόντων και υπηρεσιών εκτός καπνικών προϊόντων και πετρελαιοειδών και παραγώγων, ήταν στα €5,93 δισ., αυξημένος κατά €0,38 δισ. (6,9%) έναντι του αντίστοιχου στόχου του Α’ τριμήνου 2025.
  • Φόρος Ακίνητης Περιουσίας: Τα έσοδα από τον φόρο ακίνητης περιουσίας, (εδώ συμπεριλαμβάνονται κυρίως τα έσοδα από τον ΕΝΦΙΑ), ανέρχονταν στα €1,08 δισ. βελτιωμένα κατά €0,83 δισ. (329,9%), έναντι του αντίστοιχου στόχου για το Α’ τρίμηνο 2025.
• Συνολικές Δαπάνες ΚΠ: Οι δαπάνες του ΚΠ ανήλθαν σε €16,09 δισ., καταγράφοντας μείωση κατά €2,15 δισ. (-11,80%) σε σύγκριση με τον αντίστοιχο στόχο Α’ τριμήνου 2025.
• ΠΔΕ: Τα έσοδα από το ΠΔΕ ανέρχονταν στα €1,17 δισ., μειωμένα κατά €0,70 δισ. (-37,44%) σε σύγκριση με τον στόχο Α’ τριμήνου 2025. Οι δαπάνες του ΠΔΕ ήταν στα €1,32 δισ., μειωμένες κατά €0,32 δισ. (-19,27%) έναντι του στόχου Α’ τριμήνου 2025. Το ισοζύγιο του ΠΔΕ ήταν αρνητικό, καταγράφοντας έλλειμμα €0,15 δισ., καταγράφοντας υστέρηση έναντι του στόχου κατά €0,39 δισ. (-161,25%) σε σχέση με τον στόχο του Α’ τριμήνου 2025.
  • Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (TAA): Τα έσοδα από το ΤΑΑ ανήλθαν σε €0,62 δισ. στο ίδιο επίπεδο με τον στόχο του Α’ τριμήνου 2025. Οι δαπάνες του ΤΑΑ ήταν μηδενικές όπως και ο αντίστοιχος στόχος τριμήνου.. Το ισοζύγιο του ΤΑΑ ήταν πλεονασματικό στα €0,62 δισ. στο ίδιο επίπεδο με τον στόχο του τριμήνου.

Συνολικά, η εκτέλεση του ΚΠ κατά το Α’ τρίμηνο 2025 αποτυπώνει θετική απόκλιση έναντι των στόχων, κυρίως λόγω ενισχυμένων εσόδων και συγκρατημένων δαπανών, δημιουργώντας επιπλέον δημοσιονομικό χώρο για το επόμενο διάστημα.

Εκτίμηση επίτευξης στόχου πρωτογενούς πλεονάσματος 2025 με βάση τα αποτελέσματα του Α’ τριμήνου

Η πορεία του πρωτογενούς αποτελέσματος του ΚΠ για το έτος 2025 εκτιμήθηκε μέσω της εφαρμογής εποχικού υποδείγματος SARIMA(0,1,1)(0,1,1,12), το οποίο προσαρμόζεται στις μηνιαίες αποκλίσεις μεταξύ εκτέλεσης και στόχων του προϋπολογισμού. Η εκτίμηση του υποδείγματος βασίστηκε σε μηνιαία δεδομένα για την περίοδο Ιανουαρίου 2018 έως Μαρτίου 2025, όπως δημοσιεύονται από το Υπουργείο Οικονομικών στο πλαίσιο της ταμειακής εκτέλεσης του ΚΠ για το σύνολο της Γενικής Κυβέρνησης. Για τους μηνιαίους στόχους πρωτογενούς πλεονάσματος χρησιμοποιήθηκαν τα αντίστοιχα στοιχεία που περιλαμβάνονται στην Εισηγητική Έκθεση του Προϋπολογισμού 2025. Το υπόδειγμα χρησιμοποιήθηκε για την πρόβλεψη του πρωτογενούς ισοζυγίου σε μηνιαία βάση για την περίοδο Απριλίου–Δεκεμβρίου 2025.

Στο βασικό σενάριο εκτίμησης υιοθετήθηκε υπόθεση πλήρους συμμόρφωσης με τους μηνιαίους στόχους του προϋπολογισμού (σε όρους του υποδείγματος ο συντελεστής που σταθμίζει την συμμόρφωση με τους στόχους είναι ίσος με την μονάδα (β=1)), χωρίς συστηματική υπεραπόδοση. Η επιλογή αυτή καθιστά την εκτίμηση του υποδείγματος συντηρητική, καθώς δεν ενσωματώνει τις θετικές αποκλίσεις μεταξύ στόχων και πραγματοποιήσεων που παρατηρήθηκαν τα προηγούμενα έτη.