Ο «κόκκινος δράκος» σε κρίσιμο σταυροδρόμι

Εάν σήμερα η Κίνα αποτελεί την πρώτη δύναμη στην παγκόσμια αυτοκινητοβιομηχανία και παράγει ένα στα τρία αυτοκίνητα που πωλούνται ανά τον πλανήτη, το οφείλει στον Ντενγκ Σιαοπίνγκ. Ήταν πριν από 40 χρόνια ακριβώς, στις 18 Δεκεμβρίου του 1978, όταν η κεντρική επιτροπή του Κομμουνιστικού Κόμματος εγκαινίασε τις μεταρρυθμίσεις του Ντενγκ, που έμελλε να μεταμορφώσουν την πάμφτωχη Κίνα στη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου. Σε ένα από τα πιο εντυπωσιακά επεισόδια δημιουργίας πλούτου που έχει ζήσει ποτέ η ανθρωπότητα, περισσότεροι από 700 εκατομμύρια Κινέζοι μπόρεσαν να βγουν από το καθεστώς της φτώχειας. Όμως καθώς η Κίνα γιορτάζει τα 40 χρόνια από την εποχή των μεγάλων αλλαγών που ονομάστηκαν «Μεταρρύθμιση και Άνοιγμα», ο Σι Τζινπίνγκ απομακρύνεται όλο και περισσότερο από τις μεταρρυθμίσεις που γέννησαν το οικονομικό θαύμα.

Ενας γενναίος μεταρρυθμιστής, ο Ντενγκ ανέλαβε την εξουσία μετά το χάος που έφερε η Πολιτιστική Επανάσταση του Μάο Τσε Τουνγκ, σε μία εποχή όπου σχεδόν 9 στους 10 Κινέζους ζούσαν με λιγότερα από 2 δολάρια την ημέρα. Η πειραματική προσέγγισή του διατηρούσε μεν το μονοκομματικό πολιτικό σύστημα, όμως χαλάρωνε τον έλεγχο του κράτους στην οικονομία και επέτρεπε κάποιες προσωπικές ελευθερίες.

«Δεν έχει σημασία εάν η γάτα είναι μαύρη ή λευκή, αρκεί να πιάνει ποντίκια», έλεγε ο Ντενγκ, καθώς εισήγαγε την ιδέα της σοσιαλιστικής οικονομίας της αγοράς. Σιγά σιγά, τα πράγματα άρχισαν να αλλάζουν. Οι αγρότες μπορούσαν να πουλήσουν την πλεονάζουσα παραγωγή τους, κάποιοι Κινέζοι μπόρεσαν να δημιουργήσουν τις δικές τους επιχειρήσεις. Και ειδικές οικονομικές ζώνες στήθηκαν σε συγκεκριμένα σημεία της χώρας, επιτρέποντας το ελεύθερο εμπόριο.

Τα οικονομικά αποτελέσματα υπήρξαν εντυπωσιακά. Η Κίνα, μία κατεστραμμένη οικονομία με ετήσιο ΑΕΠ μόλις 150 δισ. δολαρίων, μεταμορφώθηκε σε μία πραγματική υπερδύναμη 12 τρισ. δολαρίων. Η μεγαλύτερη εξαγωγική δύναμη του πλανήτη έχει πια μετατραπεί σε ένα πραγματικό εργοστάσιο πλούτου και πλέον μετρά τουλάχιστον 600 δισεκατομμυριούχους, περισσότερους από οποιαδήποτε άλλη χώρα στον κόσμο. Ασφαλώς οι οικονομικές ανισότητες είναι μεγάλες, όμως μόνο τα τελευταία 20 χρόνια, ο μέσος Κινέζος έγινε κατά τέσσερις φορές πλουσιότερος, με αποτέλεσμα το ποσοστό των πολιτών που σήμερα ζει κάτω από συνθήκες ακραίας φτώχειας να πέσει κάτω από το 1%. Και βέβαια, οι μεταρρυθμίσεις του Ντενγκ άνοιξαν το δρόμο για το περίφημο σχέδιο του Πεκίνου «Μία Ζώνη, Ένας Δρόμος» καθώς και για τη δημιουργία των κινεζικών γιγάντων της τεχνολογίας, όπως είναι η Alibaba και η Huawei.

Και όμως, κατά τον εορτασμό των 40 χρόνων από τη «Μεταρρύθμιση και Άνοιγμα», ο Σι Τζινπίνγκ παρέλειψε κάθε αναφορά στον Ντενγκ Σιαοπίνγκ. Σήμερα, το Πεκίνο απομακρύνεται τόσο από τις μεταρρυθμίσεις όσο κυρίως από την ιδέα του για άνοιγμα της οικονομίας. Καθώς η Κίνα φτάνει σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι και αναζητά το μοντέλο που θα κινήσει την οικονομία της για τα επόμενα 40 χρόνια, ο πανίσχυρος πια πρόεδρος Σι επιδιώκει να αυξήσει τον έλεγχο του Κομμουνιστικού Κόμματος σε όλες τις εκφάνσεις της κοινωνίας. Και από την άλλη, αντιστέκεται στις εκκλήσεις για μια πιο ανοικτή οικονομία και εμφανίζεται ανυποχώρητος στον εμπορικό πόλεμο που του έχει κηρύξει ο Ντόναλντ Τραμπ. «Κανείς δεν μπορεί να υπαγορεύσει στον κινεζικό λαό τι πρέπει ή τι δεν πρέπει να γίνει», είπε την Τρίτη, σε μια δήλωση με σαφείς αποδέκτες.

Πηγή: Από την εφημερίδα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ που κυκλοφορεί κάθε Σάββατο στα περίπτερα όλης της χώρας