Ποιοι εξασφαλίζουν, ποιοι χάνουν το προνόμιο της απαλλαγής από τις ασφαλιστικές εισφορές

Ενώ ο χρόνος μέχρι την κατάθεση του ασφαλιστικού νομοσχεδίου το οποίο και θα φέρει το νέο σύστημα υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών λιγοστεύει, τα κρίσιμα ερωτήματα που απασχολούν εκατοντάδες χιλιάδες ασφαλισμένους (για την ακρίβεια διπλοασφαλισμένους) εξακολουθούν να μένουν αναπάντητα. Αυτή τη στιγμή, δεν είναι καν δεδομένο ότι έχει καταλήξει η κυβέρνηση καθώς οι εκκρεμότητες είναι ουκ ολίγες. Η διάθεση "φιλελευθεροποίησης" του νέου συστήματος υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών είναι δεδομένη κάτι που αποδεικνύεται και από την μεγάλη επερχόμενη αλλαγή: την παροχή στους ασφαλισμένους του δικαιώματος να πληρώνουν οι ίδιοι τις ασφαλιστικές εισφορές που επιθυμούν αναγνωρίζοντας βεβαίως ότι αντίστοιχα θα προσαρμοστούν και οι συντάξεις τους. Από την άλλη, το υπουργείο Εργασίας, διαθέτοντας περιορισμένο δημοσιονομικό χώρο, οφείλει να σκεφτεί και τις επιπτώσεις στα δημόσια έσοδα. Η κερκόπορτα στην εισφοροαποφυγή μπορεί να κοστίσει δημοσιονομικά και μάλιστα σε μια εξαιρετικά κρίσιμη χρονιά όπως είναι το 2020. Έτσι, οι δεύτερες και τρίτες σκέψεις συνεχίζονται.

Σύμφωνα με πληροφορίες, εξετάζεται η απαλλαγή από τη διπλή ασφάλιση να ισχύει μόνο για τους μισθωτούς οι οποίοι συμπληρώνουν το εισόδημά τους με ένα «μπλοκάκι». Πρόκειται για περιπτώσεις ασφαλισμένων που συνήθως δηλώνουν ως επαγγελματική έδρα το σπίτι τους ή κάποιον άλλο χώρο που τους παραχωρούνταν και εξέδιδαν τιμολόγια παροχής υπηρεσιών για να συμπληρώνουν το εισόδημά τους. Με τον νόμο Κατρούγκαλου, αυτοί οι επαγγελματίες όφειλαν να πληρώνουν το 26,95% του καθαρού εισοδήματος από μπλοκάκι (και συνέχεια το 20,28%) ως ασφαλιστικές εισφορές. Το σενάριο που εξετάζεται για αυτή την κατηγορία πολιτών είναι η πλήρης κατάργηση της υποχρέωσης ασφάλισης. Άλλωστε, πρόκειται για επαγγελματίες που συνήθως δηλώνουν αμοιβές των 5000-10.000 ευρώ από πρόσθετη εργασία με το μπλοκάκι. Αν τους επιβάλλονταν και εισφορά 210 ευρώ τον μήνα, πέραν του φόρου ο οποίος μπορεί να φτάσει ακόμη στο 26% ή και στο 37% ή το 44% ανάλογα με το ύψος των εισοδημάτων από την μισθωτή εργασία, απλώς θα αναζητούσαν τρόπο να μην δηλώσουν καν το πρόσθετο εισόδημα.

Υπάρχει μια δεύτερη κατηγορία ασφαλισμένων με διπλή ιδιότητα που προβληματίζει έντονα. Πρόκειται για περιπτώσεις μισθωτών οι οποίοι έχουν ταυτόχρονα και μια στεγασμένη επιχείρηση στο όνομά τους. Π.χ μια ταβέρνα, ένα παντοπωλείο κλπ. Γι’ αυτές τις περιπτώσεις υπάρχει έντονος προβληματισμός για το αν θα πρέπει να υπάρξει απαλλαγή. Συνήθως σε αυτές τις επιχειρήσεις απασχολούνται συγγενικά πρόσωπα των μισθωτών οπότε μπορεί να ανοίξει ένα παράθυρο εισφοροδιαφυγής. Ο μισθωτός να εμφανίζεται ως ιδιοκτήτης του καταστήματος και να απαλλάσσεται των εισφορών και αυτός που πραγματικά «τρέχει» την επιχείρηση να είναι πλήρως ανασφάλιστος. Για αυτές τις περιπτώσεις συζητείται το αν θα πρέπει να επιβληθεί η υποχρέωση καταβολής των ελάχιστων ασφαλιστικών εισφορών στον μισθωτό (είτε τα 210 ευρώ είτε και μόνο το κομμάτι που αντιστοιχεί στη σύνταξη δηλαδή περίπου 144 ευρώ) είτε το αν θα πρέπει να εντοπίζονται οι περιπτώσεις σκόπιμης εισφοροδιαφυγής μέσω των ελεγκτών.

Η απόδειξη δαπάνης

Η απόδειξη δαπάνης επίσης συνιστά ένα πεδίο έντονου προβληματισμού. Το πιθανότερο σενάριο αυτή τη στιγμή είναι ότι το όριο έκδοσης της απόδειξης δαπάνης θα μειωθεί αισθητά κάτω από τα 10.000 ευρώ που είναι σήμερα οπότε το συγκεκριμένο εργαλείο να απευθύνεται αποκλειστικά σε αυτούς που θέλουν να κάνουν μια έκτακτη εργασία κατά τη διάρκεια της χρονιάς. Υπό αυτή την προϋπόθεση, θα απαλλάσσονται πλήρως από τις ασφαλιστικές εισφορές.

Οι εταίροι των ΙΚΕ

Το 3ο πεδίο προβληματισμού έχει να κάνει με τις ΙΚΕ και τους μετόχους τους. Στο υπουργείο Εργασίας γνωρίζουν ότι ένα αναπτυξιακό εργαλείο όπως είναι οι εταιρείες του ενός ευρώ έχει γίνει εργαλείο εισφοροδιαφυγής στα χέρια επιτήδειων. Ωστόσο, αν προχωρήσει η επιβολή ασφαλιστικών εισφορών για τους εταίρους, θα τεθεί σε κίνδυνο ένα μέσο ενίσχυσης του επιχειρείν και ειδικά των νεοφυών επιχειρήσεων καθώς η λογική με την οποία δημιουργήθηκαν οι ΙΚΕ είναι ότι οι μέτοχοι δεν έχουν εμπορική ιδιότητα αλλά λειτουργούν ως επενδυτές. Επίσης, είναι δεδομένο ότι θα τεθούν θέματα συνταγματικότητας και διακριτής μεταχείρισης σε σχέση με τους μετόχους των ανωνύμων εταιρειών.