Μαξίμου: Δεν καταργείται, ούτε κατά διάνοια, η «Διαύγεια»

«Σύμφωνα με την κυβέρνηση δεν καταργείται καμία υποχρέωση δημοσίευσης πράξεων δαπανών. Με την επίμαχη τροπολογία επιχειρείται μια "τεχνικού τύπου" διευθέτηση για την διασφάλιση της διαφάνειας και της νομιμότητας δαπανών συγκεκριμένου οικονομικού έτους, η πληρωμή των οποίων μετακυλύεται και διενεργείται σε βάρος των πιστώσεων του επόμενου οικονομικού έτους. Αυτό γίνεται για να τονωθεί η ρευστότητα στην αγορά».

«Η καλύτερη, πάντως, κριτική είναι το… διάβασμα! Ας μπουν στον κόπο ορισμένοι, επιτέλους, να διαβάσουν την επίμαχη τροπολογία», καταλήγουν οι ίδιες πηγές.

Εν τω μεταξύ η διοίκηση της Εταιρείας Ελεύθερου Λογισμικού / Λογισμικού Ανοιχτού Κώδικα (ΕΕΛ/ΛΑΚ) η οποία και είχε στείλει επιστολή στους συναρμόδιους υπουργούς για απόσυρση της τροπολογίας επιμένει πως δεν πρόκειται για τεχνικό θέμα.

Η ΕΕΛ/ΛΑΚ σε συνέχεια της απάντησης που έδωσε ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών κ. Μάρδας, απέστειλε εκ νέου επιστολή στους αρμόδιους υπουργούς οικονομικών και εσωτερικών και διοικητικής ανασυγκρότησης ζητώντας την απόσυρση της τροπολογίας από το σχέδιο νόμου και προτείνοντας να δοθεί προτεραιότητα στη διαλειτουργικότητα των πληροφοριακών συστημάτων των φορέων του δημοσίου ώστε να μειωθεί το διοικητικό κόστος που απαιτείται για τη χειρωνακτική ανάρτηση των αποφάσεων στη Διαύγεια.

Στην επιστολή αναφέρεται πως δεν πρόκειται για μια απλή μετάθεση ημερομηνίας, αλλά για ουσιαστική αλλοίωση του χαρακτήρα της Διαύγειας: Ο σκοπός της σύνδεσης της Διαδικτυακής ανάρτησης με την ισχύ μιας απόφασης της διοίκησης έχει ακριβώς το στόχο της άμεσης θέσης της δράσης της διοίκησης στον δημόσιο έλεγχο.

Η διαφοροποίηση μεταξύ χρόνου έκδοσης και ισχύος της πράξης είναι πλήρως και καταφανώς αντίθετος στο ratio legis της Διαύγειας.

Επιπλέον, καταστρατηγεί μία από τις βασικές αρχές στις οποίες έχει δεσμευτεί η Ελλάδα απέναντι στο Open Government Partnership, δηλαδή αυτήν της ενεργητικής και εξ ορισμού διαφάνειας:η υπονόμευση της Διαύγειας είναι σίγουρο ότι θα επιφέρει μείωση της αξιολόγησης της χώρας μας στους διεθνείς δείκτες ανοικτής διακυβέρνησης και πρόσβασης στη δημόσια πληροφορία και θα αποτελέσει πλήγμα για μια πολιτική για την οποία υπάρχει διακομματική συναίνεση εδώ και πέντε πολύ δύσκολα χρόνια.

Πέραν αυτού η σύνδεση ανάρτησης και ισχύος έχει ήδη ενσωματωθεί σε ροές διαδικασιών των δημοσίων φορέων καθώς και ως βασική παραδοχή σε πληροφοριακά συστήματα του Δημοσίου και του Ιδιωτικού τομέα στα οποία τυχόν καταστρατήγηση της βασικής αρχής θα απαξιώσει τα εν λόγω συστήματα και θα επαναφέρει τα προβλήματα στα οποία η Διαύγεια έχει δώσει λύση.

Κατά την ΕΕΛ/ΛΑΚ, δεν αφορά σε μία μικρή ή περιφερειακή απόφαση της διοίκησης, αλλά αποτελεί οριζόντιο και κεντρικό μέτρο: Η τροπολογία που επιχειρείται αφορά στις πράξεις ανάκλησης δαπανών για το σύνολο των αποφάσεων της δημόσιας διοίκησης. Με τις πράξεις ανατροπής ανάκλησης υποχρέωσης ενδέχεται να αλλάζει ουσιαστικά η εικόνα του απολογισμού ενός οικονομικού έτους. Το πλήγμα για τη διαφάνεια είναι ουσιαστικό.

Επίσης, η τροπολογία έρχεται σε αντίθεση με την αρχή της αναλογικότητας: είναι απορίας άξιο γιατί η κυβέρνηση επιλέγει να μεταβάλει την ουσία ενός θεσμού όπως η Διαύγεια, αντί, απλά, να διασυνδέσει τα πληροφοριακά συστήματα των δημοσίων φορέων με αυτά της Διαύγειας.

Επιλέγεται μια ρύθμιση στο επίπεδο του νόμου για το σύνολο των φορέων και όχι για συγκεκριμένη χρονική περίοδο, αντί να διορθωθεί το πραγματικό πρόβλημα που είναι είτε η βελτίωση των διαδικασιών, είτε η διόρθωση των πληροφοριακών συστημάτων.

Είναι δημοκρατικό καθήκον της κυβέρνησης να προσδιορίσει που ακριβώς τίθεται το πρόβλημα και να προβεί σε δημόσια και ανοιχτή διαβούλευση για την επίλυσή του, αντί να προβαίνει σε νομοθετικές ρυθμίσεις που δημιουργούν νέα προβλήματα χωρίς να λύνουν τα παλιά. Πως γίνεται να υπάρχει χρόνος για την έκδοση των ανακλητικών πράξεων, αλλά όχι για την ανάρτησή τους διαδικτυακά; Είναι τελείως δυσανάλογο και απρόσφορο όταν αντιμετωπίζεις ένα διαδικαστικό πρόβλημα που καθιστά αδύνατη την εφαρμογή ενός νόμου να επιλέγεις την αναθεώρηση του νόμου και όχι της διαδικασίας. Η ΕΕΛ/ΛΑΚ επαναλαμβάνει ότι εάν πρόκειται για θέμα διαδικασίας ή τεχνικό θέμα διαλειτουργικότητας συστημάτων, μπορεί να υπάρξει συνεργασία όλων από κοινού για να επιλυθεί άμεσα με σεβασμό στο δικαίωμα του πολίτη να πληροφορείται τις δράσεις της δημόσιας διοίκησης.

Σκοπός των ρυθμίσεων διαφάνειας, όπως η Διαύγεια, είναι η προάσπιση των δικαιωμάτων του πολίτη, όχι η διευκόλυνση της διοίκησης: το επιχείρημα της υπονόμευσης της Διαύγειας “επειδή διευκολύνει τη δημόσια διοίκηση” στερείται οποιουδήποτε ερείσματος νομικού, ηθικού ή άλλου. Είναι προφανές ότι η διαφάνεια μπορεί να είναι εξαιρετικά ενοχλητική.

Είναι προφανές ότι όταν έχει μάθει κάποιος να δουλεύει με έναν τρόπο δεν θέλει να τον αλλάξει. Είναι προφανές ότι όταν ένα πληροφοριακό σύστημα σου υπαγορεύει έναν τρόπο εργασίας, δεν θέλεις να μπεις στον κόπο να το αλλάξεις, ακόμη κι αν ξέρεις ότι αυτός ο τρόπος δεν είναι ο ορθός. Αλλά είναι προφανέστερο ότι όταν έχεις ένα έννομο αγαθό που λέγεται το δικαίωμα του πολίτη στο να ελέγχει άμεσα τη δράση της δημόσιας διοίκησης μέσα από την πρόσβαση στην οικονομική πληροφορία όταν αυτή εκδίδεται κι ένα άλλο αγαθό που λέγεται “διευκόλυνση της διοίκησης” θα πρέπει να επιλέξεις το πρώτο. Η διαφάνεια είναι σημαντικότερη από τη διευκόλυνση.

Επισημαίνεται, επίσης, ότι η τελευταία πρόταση της επιχειρούμενης τροπολογίας είναι εξαιρετικά ασαφής και άρα προβληματική: Τι ακριβώς σημαίνει: “Ειδικά για το τρέχον έτος, η προθεσμία ανάρτησης στο πρόγραμμα “Διαύγεια” παρατείνεται έως δέκα (10) ημέρες από τη δημοσίευση του παρόντος”; Δεν είναι σαφές:

• εάν αφορά στο σύνολο των πράξεων της δημόσιας διοίκησης ή μόνο για τις ανακλητικές πράξεις

• εάν η προθεσμία των δέκα ημερών αφορά στις πράξεις ανακλήσεως του 2015 και άρα μεταθέτει την προθεσμία για τις 10 Φεβρουαρίου του 2016 ή πρόκειται για κάτι άλλο.

Κατά την ΕΕΛ/ΛΑΚ «όπως προκύπτει από την εκτεταμένη συζήτηση που έχει ξεκινήσει με αφορμή το θέμα της τροπολογίας της Διαύγειας, το όλο ζήτημα δεν είναι ούτε απλό, ούτε διαδικαστικό, ούτε προφανές.

Αυτό απηχεί και η πρόταση της προέδρου της Βουλής, κας Κωνσταντοπούλου που ζήτησε να συζητηθεί το όλο θέμα σε ξεχωριστή συνεδρία και όχι ως αντικείμενο του νομοσχεδίου «Εκδημοκρατισμός της διοίκησης- Καταπολέμηση Γραφειοκρατίας και Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση - Αποκατάσταση Αδικιών και άλλες διατάξεις».

Αδικεί τόσο τους στόχους του νομοσχεδίου, όσο και τη σημασία της Διαύγειας μία τόσο αποσπασματική προσέγγιση. Υπάρχει και σε κάθε περίπτωση πρέπει να βρεθεί ο χρόνος για μια ουσιαστική συζήτηση του ζητήματος».