Θεώνη Αλαμπάση: Ξεπερνά τις προσδοκίες η ανταπόκριση των πολιτών στον εξωδικαστικό μηχανισμό

Η εισροή νέων αιτήσεων στην πλατφόρμα του εξωδικαστικού μηχανισμού μετά τη διεύρυνση των κριτηρίων,είναι πολύ αυξημένη, τουλάχιστον για τον πρώτο μήνα, ξεπερνώντας ακόμα και τις προσδοκίες με την τόσο μεγάλη προσέλκυση τονίζει η Γενική Γραμματέας Χρηματοπιστωτικού Τομέα & Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας & Οικονομικών Θεώνη Αλαμπάση μιλώντας στο Fpress.gr

Οπως σημειώνει μέσα στον Μάιο η εκκίνηση των νέων αιτήσεων ήταν υπερδιπλάσια, και αυτό το μέγεθος θα αποτυπωθεί με βεβαιότητα τους προσεχείς μήνες και στις επιτυχείς.</p

Απαντώντας σε ερώτηση για τα δάνεια σε ελβετικό φραγκό η κ. Αλαμπάση επισημαίνει πως το τελευταίο διάστημα το υπουργείο επεξεργάζεται μια δίκαιη και ισορροπημένη λύση, η οποία θα λαμβάνει υπόψη τις ιδιαιτερότητες αυτών των δανείων, τις εγγυήσεις που σχετίζονται με τις τιτλοποιήσεις του προγράμματος «Ηρακλής», καθώς και την ανάγκη διατήρησης της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας της χώρας και άμεσα άμεσα θα παρουσιαστεί η πρόταση.

Η ίδια υπενθυμίζει πως ο ο εξωδικαστικός μηχανισμός λειτουργεί ήδη ως ένα αξιόπιστο και διαφανές εργαλείο για τη ρύθμιση οφειλών, συμπεριλαμβανομένων και των δανείων σε ελβετικό φράγκο.

Fpress.gr: Έχει αποδώσει τα αναμενόμενα η διεύρυνση των κριτηρίων για την ένταξη των πολιτών στον εξωδικαστικό; Ρυθμός αύξησης των αιτήσεων υπάρχει. Το ερώτημα είναι αν υπάρχουν τα περιθώρια να πάμε ακόμη πιο γρήγορα…

Θεώνη Αλαμπάση: Η παρέμβαση αυτή της διεύρυνσης της υποχρεωτικότητας ήρθε ακριβώς για να αυξήσουμε τις επιτυχείς εκβάσεις, στοχεύοντας κυρίως στην ένταξη της μεσαίας τάξης που επιθυμεί να ρυθμίσει τις οφειλές και να επανέλθει στην κανονικότητα. Ο μήνας που πέρασε (Μάιος) ήταν ο πρώτος μήνας υλοποίησης του μέτρου στην πλατφόρμα. Επομένως είναι νωρίς για να δούμε αποτελέσματα στο επίπεδο των επιτυχών ρυθμίσεων, καθώς από την οριστική υποβολή μέχρι το «σημείο εξόδου» της επιτυχούς αναδιάρθρωσης απαιτείται ένα χρονικό διάστημα δύο μηνών.

Η αρχική εκτίμηση που είχαμε κάνει ήταν ότι κρατώντας όλους τους υφιστάμενους παράγοντες σταθερούς, χωρίς δηλαδή να υπολογίσουμε την αυξημένη εισροή που θα επέφερε η θεσμοθέτηση (γιατί δεν ήταν κάτι που μπορούσαμε να εκτιμήσουμε εκ προοιμίου), η αύξηση στις επιτυχείς ρυθμίσεις υπολογιζόταν στο 30% σε ένα ρεαλιστικό σενάριο. Σήμερα, το απτό μέγεθος που έχουμε στη διάθεσή μας είναι ότι αυτή η εισροή νέων αιτήσεων στην πλατφόρμα είναι πολύ αυξημένη, τουλάχιστον για τον πρώτο μήνα, ξεπερνώντας ακόμα και τις δικές μας προσδοκίες με την τόσο μεγάλη προσέλκυση. Συγκεκριμένα μέσα στον Μάιο η εκκίνηση των νέων αιτήσεων ήταν υπερδιπλάσια, και αυτό το μέγεθος θα αποτυπωθεί με βεβαιότητα τους προσεχείς μήνες και στις επιτυχείς.

Η παρέμβαση αυτή μελετήθηκε προσεκτικά και ανταποκρίνεται στην στόχευση του Υπουργείου για επιτάχυνση στους ρυθμούς διαχείρισης του ιδιωτικού χρέους, αλλά παράλληλα, παρέχει και μια ουσιαστική ανακούφιση ότι ο οφειλέτης που εντάσσεται στα όρια αυτά (που σημειωτέων αποτελούν την πλειοψηφία του χαρτοφυλακίου των εταιριών διαχείρισης απαιτήσεων) θα λάβει με βεβαιότητα μια πρόταση ρύθμισης της οφειλής του.

Ένας παράγοντας που θα πρέπει να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά από όλους τους πιστωτές είναι η τήρηση των χρόνων για τη χορήγηση της ρύθμισης που ορίζονται στο νόμο, ακόμα και σε αυτές τις συνθήκες ιδιαίτερα αυξημένων αιτήσεων, προκειμένου να κυλάει η διαδικασία ομαλά και χωρίς καθυστερήσεις.

Fpress.gr: Σε πολλές προσπάθειες ρύθμισης, εμφανίζονται στο σύστημα υπέρογκοι τόκοι οι οποίοι εκτοξεύουν το ύψος της οφειλής και αιφνιδιάζουν ακόμη και τους ίδιους τους οφειλέτες. Πρέπει να υπάρξει κάποια παρέμβαση σε αυτό το επίπεδο;

Θεώνη Αλαμπάση: Οι συμβατικοί τόκοι έχουν συμφωνηθεί μεταξύ πιστωτή και οφειλέτη κατά τη στιγμή της λήψης του δανείου. Παράλληλα, οι τόκοι υπερημερίας προκύπτουν από το νόμο σε περίπτωση αθέτησης της πληρωμής, επομένως δεν είναι μια συνθήκη που προκύπτει εκ των υστέρων, ενώ, βάσει του νόμου η συνολική οφειλή δεν μπορεί να ξεπερνά το τριπλάσιο του ληφθέντος κεφαλαίου. Επομένως, στις περιπτώσεις που σημειώνονται ιδιαιτέρως υψηλά επίπεδα, σημαίνει ότι έχουμε αθέτηση για πολλά έτη. Οι τόκοι υπερημερίας έχουν θεσμοθετηθεί ακριβώς για να αποτρέπουν την αθέτηση των δανειακών υποχρεώσεων, καθώς αυτό έχει μια σειρά επιπτώσεων στην οικονομία. Ίδια είναι και η λογική των τόκων υπερημερίας στο Δημόσιο.

Ακριβώς όμως στοχεύοντας στην επιτυχή αντιμετώπιση του ιδιωτικού χρέους και την ελάφρυνση των πολιτών από τόκους υπερημερίας κατά την αποπληρωμή των οφειλών τους, ο εξωδικαστικός μηχανισμός θέσπισε μια δίκαιη λύση σύμφωνα με την οποία «κουρεύονται» όσοι τόκοι υπερημερίας δεν «καλύπτονται» από την αξία της περιουσίας και των εισοδημάτων του αιτούντος. Με άλλα λόγια, λαμβάνεται υπόψιν η δυνατότητα αποπληρωμής από τον κάθε οφειλέτη και όταν η εξυπηρέτηση της οφειλής δεν στοιχειοθετείται από την οικονομική του κατάσταση (εισόδημα και αξία περιουσίας) να υπάρχει διαγραφή μέρους της οφειλής προκειμένου να είναι βιώσιμη.

Fpress.gr: Το υπουργείο Οικονομικών αναζητά τη λύση για τα δάνεια που έχουν χορηγηθεί σε ελβετικό φράγκο. Είμαστε κοντά στις ανακοινώσεις; Θα αποτελέσει ο εξωδικαστικός μέρος αυτή της λύσης;

Θεώνη Αλαμπάση: Όπως ήδη γνωρίζετε, επεξεργαζόμαστε ήδη το τελευταίο διάστημα μια δίκαιη και ισορροπημένη λύση, η οποία θα λαμβάνει υπόψη τις ιδιαιτερότητες αυτών των δανείων, τις εγγυήσεις που σχετίζονται με τις τιτλοποιήσεις του προγράμματος «Ηρακλής», καθώς και την ανάγκη διατήρησης της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας της χώρας. Έχει συζητηθεί περισσότερο από κάθε άλλη κατηγορία δανείων και η πολυπλοκότητα του ζητήματος νομίζω είναι αυτή που έχει αποτρέψει μέσα στα χρόνια την επίλυσή του. Είμαστε όμως στην τελική ευθεία, σε στενή συνεργασία με τους αρμόδιους θεσμικούς και εποπτικούς φορείς, ώστε άμεσα να παρουσιάσουμε την πρόταση μας.

Η προσέγγισή μας σίγουρα συνδυάζει κοινωνική ευαισθησία με νομική και οικονομική τεκμηρίωση, με στόχο τη διαμόρφωση μιας βιώσιμης λύσης που θα δίνει διέξοδο σε ένα θέμα που χρονίζει, προσπαθώντας να διασφαλίσουμε την ισορροπία μεταξύ των δανειοληπτών που κατάφεραν να τηρήσουν και να αποπληρώσουν την οφειλή και εκείνων που αντιμετώπισαν προβλήματα εξυπηρέτησης.

Παράλληλα, είναι σημαντικό να υπενθυμίσουμε ότι ο εξωδικαστικός μηχανισμός λειτουργεί ήδη ως ένα αξιόπιστο και διαφανές εργαλείο για τη ρύθμιση οφειλών, συμπεριλαμβανομένων και των δανείων σε ελβετικό φράγκο. Δίνει τη δυνατότητα εξατομικευμένης προσέγγισης κάθε περίπτωσης, βάσει των πραγματικών οικονομικών δεδομένων του οφειλέτη, χωρίς διακρίσεις ως προς το νόμισμα της δανειακής σύμβασης.

Fpress.gr: Περιμένουμε την έναρξη λειτουργίας του Φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης Ακινήτων προκειμένου να δοθεί μια οριστική λύση και με το θέμα της κύριας κατοικίας. Πότε θα είναι έτοιμος να ξεκινήσει τη λειτουργία του;

Θεώνη Αλαμπάση: Ο Φορέας απόκτησης και επαναμίσθωσης ακινήτων είναι ομολογουμένως ένα εγχείρημα αρκετά περίπλοκο και σύνθετο από τη φύση του. Στοχεύει στη λύση ενός κοινωνικού προβλήματος με τη συμβολή αμιγώς του ιδιωτικού τομέα. Είναι γεγονός ότι κατά τη διάρκεια της διαγωνιστικής διαδικασίας, η οποία ξεκίνησε το 2022, διαπιστώθηκαν ζητήματα που έχρηζαν επίλυσης, έτσι ώστε το εγχείρημα να αποτελέσει μία ελκυστική επένδυση για τους υποψήφιους ιδιώτες επενδυτές και να λάβουν μέρος στον διαγωνισμό. Για τον λόγο αυτό θεσμοθετήσαμε βελτιωτικές διατάξεις τόσο στον νόμο όσο και στην έκδοση των σχετικών υπουργικών αποφάσεων.

Είμαστε καθόλα έτοιμοι για να προχωρήσουμε στην τελευταία φάση της διαγωνιστικής διαδικασίας με τη δημοσίευση του τεύχους ώστε οι ενδιαφερόμενοι επενδυτές να υποβάλλουν τις δεσμευτικές προτάσεις τους. Καθοριστική είναι η συμβολή του τραπεζικού τομέα με €100 εκ. ώστε ο Φορέας να λειτουργήσει αρχές του 2026.

Σε κάθε περίπτωση είναι ενεργός ο πυλώνας της κοινωνικής προστασίας των ευάλωτων νοικοκυριών, με το ενδιάμεσο πρόγραμμα που επεκτάθηκε εκ νέου και προσφέρει κρατική επιδότηση της δόσης του στεγαστικού δανείου των ευάλωτων οφειλετών από 70 έως 210 ευρώ μηνιαίως καθώς και αναστολή αναγκαστικών μέτρων.

Fpress.gr: Ο σχεδιασμός σας προβλέπει τη δημιουργία του Μητρώου Παρακολούθησης Ιδιωτικού Χρέους και τη σύσταση της ανεξάρτητης αρχής πιστοληπτικής αξιολόγησης. Προχωρούν οι διαδικασίες; Διότι οι εξαγγελίες έχουν γίνει εδώ και αρκετούς μήνες. Δεν είναι ένα έλλειμμα ότι ακόμη και σήμερα δεν υπάρχει τρόπος πλήρους πιστοληπτικής αξιολόγησης των πολιτών ώστε να περιορίζεται ο κίνδυνος αθέτησης πληρωμών; Με τη λειτουργία του Μητρώου Ιδιωτικού Χρέους θα μπορέσουμε να σχεδιάσουμε πολιτικές επιβράβευσης των συνεπών δανειοληπτών;

Θεώνη Αλαμπάση: Οι διαγωνισμοί και οι διαδικασίες σύστασης των βάσεων δεδομένων προχωρούν κανονικά με βάση τον προγραμματισμό και η ολοκλήρωση αναμένεται χωρίς ιδιαίτερες καθυστερήσεις. Παράλληλα, αναμένεται να εκκινήσει τη λειτουργία του και το Κεντρικό Μητρώο Πιστώσεων που τηρείται από την Τράπεζα της Ελλάδος και συλλέγει δεδομένα οφειλών προς τράπεζες και εταιρίες διαχείρισης απαιτήσεων.

Τα έργα αυτά είναι απαραίτητα για την παρακολούθηση και διαχείριση του ιδιωτικού χρέους αλλά και της βιώσιμης πιστωτικής επέκτασης, με βάση την οικονομική συμπεριφορά και κατάσταση του εκάστοτε ατόμου. Στην ουσία όλα τα εν λόγω μητρώα θα δυσλειτουργούν έτσι ώστε να δώσουν μια σαφή εικόνα για το ιδιωτικό χρέος πολιτών και επιχειρήσεων, τόσο στους χρηματοδοτικούς φορείς όσο και στο δημόσιο.

Στόχος όλων των ανωτέρω πρωτοβουλιών είναι αφενός να αποφευχθεί ένα νέο κύμα υπερχρέωσης, να εμπεδωθεί η κουλτούρα πληρωμών και η πιο συνειδητή ανάληψη υποχρεώσεων, αλλά και η πρόσβαση πολιτών και επιχειρήσεων στη χρηματοδότηση. Σε επίπεδο πολιτείας, θα δώσει την απαραίτητη συνολική πληροφόρηση για το σχεδιασμό πολιτικών για την αποτελεσματική διαχείριση του ιδιωτικού χρέους.