Κόκκινα δάνεια 28,5 δισ. ευρώ στα χέρια των μεγάλων επιχειρήσεων

Της Έφης Καραγεώργου.

Αυτό επισημαίνεται στην ενδιάμεση έκθεση Νομισματικής πολιτικής της Τράπεζας Ελλάδος, που δόθηκε χθες στην δημοσιότητα και στην οποία περιλαμβάνεται «ειδικό θέμα» που χαρτογραφεί την συμπεριφορά των επιχειρηματικών δανείων άνω του 1 εκατ ευρώ.Σύμφωνα με τα στοιχεία οι καθυστερήσεις ακολούθησαν ανοδική πορεία και α’ εξάμηνο του 2014, στο 34,1%,από 31,9% στο τέλος Δεκεμβρίου 2013.Πάνω από το 1/3 των δανείων δεν εξυπηρετείται ομαλά, ενώ μεγάλο είναι το ποσοστό των δανειοληπτών οι οποίοι έχουν οφειλές ταυτόχρονα σε περισσότερες από μία τράπεζες.

Η επιδείνωση ήταν συγκριτικά μικρότερη στα στεγαστικά δάνεια, που το ποσοστό των «κόκκινων» διαμορφώθηκε στο 27,4% τον Ιούνιο 2014(από 26,1% τον Δεκέμβριο 2013) και εντονότερη στα επιχειρηματικά δάνεια με το 36,4% να είναι στο «κόκκινο» τον Ιούνιο (από 31,8% τον Δεκέμβριο 2013), αλλά και στην καταναλωτική πίστη, καθώς δεν εξυπηρετείται το 1 στα 2 δάνεια (ποσοστό 50,2% τον Ιούνιο, από 47,3% τον Δεκέμβριο 2013).Θετικό είναι το γεγονός ότι το ποσοστό κάλυψης των δανείων σε καθυστέρηση από συσσωρευμένες προβλέψεις αυξήθηκε (Ιούνιος 2014: 50,5%, Δεκέμβριος 2013: 49,3%), δεδομένου ότι ο τράπεζες ορθά ακολούθησαν συντηρητική πολιτική προβλέψεων για τον πιστωτικό κίνδυνο.

«Σε κάθε περίπτωση, η διαχείριση των δανείων σε καθυστέρηση θα πρέπει να γίνεται με τρόπο που δεν δημιουργεί ζητήματα ηθικού κινδύνου (moral hazard)», αναφέρει ο Διοικητής της ΤτΕ Γιάννης Στουρνάρας στην Ενδιάμεση Έκθεση του.

Δηλαδή δεν θα πρέπει να δημιουργούνται κίνητρα για αθέτηση οφειλών στους δανειολήπτες που έχουν αντικειμενικά τη δυνατότητα να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους.Ο κίνδυνος αυτός είναι ορατός σε περίπτωση που προτείνονται οριζόντια μέτρα τα οποία δεν βασίζονται σε μια ουσιαστική αξιολόγηση των πραγματικών εισοδηματικών και περιουσιακών δυνατοτήτων των δανειοληπτών.

Για τα επιχειρηματικά δάνεια υπογραμμίζει ότι σε επίπεδο ρυθμίσεων και αναδιαρθρώσεων θα πρέπει να δίνεται δεύτερη ευκαιρία στις επιχειρήσεις που είναι βιώσιμες. «Δεν πρέπει να δεσμεύονται πόροι σε επιχειρήσεις που δεν έχουν καμία προοπτική επιβίωσης, καθώς με αυτό τον τρόπο στερούνται πόρους οι υγιείς επιχειρήσεις που μπορούν να συνδράμουν στην οικονομική ανάπτυξη και την αύξηση της απασχόλησης», σημειώνεται σχετικά.

TA KOKKINA EΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ

Και παραθέτει ειδική ανάλυση για την συμπεριφορά των «κόκκινων» επιχειρηματικών δανείων, άνω του 1εκ ευρώ.

Ειδικότερα αναλύθηκε η συμπεριφορά δείγματος 16.000 επιχειρήσεων με συνολικό άνοιγμα περίπου 98,5 δισ. ευρώ (ποσό που αντιστοιχεί σε 54% του ΑΕΠ του 2013 σε τρέχουσες τιμές), και διαπιστώθηκε ότι ότι περίπου 6 χιλιάδες εμφανίζουν καθυστέρηση στην αποπληρωμή των υποχρεώσεών τους, με το ύψος των καθυστερήσεων να προσεγγίζει τα 28,5 δισ. ευρώ (ποσό που αντιστοιχεί σε 15,6% του ΑΕΠ του 2013). Σύμφωνα με τα βασικά περιγραφικά χαρακτηριστικά των δανείων αυτών, τα ¾ περίπου των οφειλετών έχουν συνολικό άνοιγμα μέχρι 5 εκατ. ευρώ, ενώ παρατηρείται αρνητική συσχέτιση μεταξύ του ύψους του ανοίγματος και του δείκτη καθυστερήσεων. Δηλαδή οφειλέτες με μεγαλύτερο άνοιγμα εμφανίζουν κατά μέσο όρο χαμηλότερο δείκτη καθυστερήσεων συγκριτικά με εκείνους των οποίων το άνοιγμα κυμαίνεται μεταξύ 1 και 5 εκατ. ευρώ.

Μάλιστα το 1/3 των δανείων σε καθυστέρηση αφορά περίπου 800 πιστούχους οι οποίοι είναι κοινοί σε δύο τουλάχιστον συστημικές τράπεζες και έχουν συνολικά δάνεια σε καθυστέρηση ύψους περίπου 11 δισ. ευρώ.

Σύμφωνα με τα βασικά περιγραφικά χαρακτηριστικά των δανείων αυτών, τα ¾ περίπου των οφειλετών έχουν συνολικό άνοιγμα μέχρι 5 εκατ. ευρώ, ενώ παρατηρείται αρνητική συσχέτιση μεταξύ του ύψους του ανοίγματος και του δείκτη καθυστερήσεων.

Δηλαδή οφειλέτες με μεγαλύτερο άνοιγμα εμφανίζουν κατά μέσο όρο χαμηλότερο δείκτη καθυστερήσεων συγκριτικά με εκείνους των οποίων το άνοιγμα κυμαίνεται μεταξύ 1 και 5 εκατ. ευρώ. Ωστόσο, σε όρους μεγέθους, το μεγαλύτερο ποσό δανείων σε καθυστέρηση επιμερίζεται σε σχετικά λίγους πιστούχους, οι οποίοι με τη σειρά τους επιμερίζονται σε σχετικά λίγους κλάδους οικονομικής δραστηριότητας. Ενδεικτικά, το ήμισυ περίπου των δανείων σε καθυστέρηση κατανέμεται σε μερικές εκατοντάδες πιστούχους, με το ήμισυ αυτών να συγκεντρώνεται σε μόνο έξι κλάδους οικονομικής δραστηριότητας (από συνολικά 88 κλάδους της διψήφιας ταξινόμησηςNace Rev.2).

Σημαντικό επίσης χαρακτηριστικό των δανείων του δείγματος είναι ότι το ήμισυ σχεδόν των δανείων σε καθυστέρηση βρίσκεται σ’ αυτή την κατάστασηγια διάστημα τουλάχιστον τριών ετών.Καισ’ αυτή την περίπτωση, η συγκέντρωση αφορά σχετικά μικρό αριθμό πιστούχων, οι οποίοι ουσιαστικά επιμερίζονται σε λίγους κλάδους, κυρίως στους κλάδουςκατασκευών κτιρίων, χονδρικού και λιανικού εμπορίου, καταλυμάτων, διαχείρισης ακίνητης περιουσίας, έργων πολιτικού μηχανικού, βιομηχανίας τροφίμων, δραστηριοτήτων ανθρώπινης υγείας και παραγωγής κλωστοϋφαντουργικών υλών.Μάλιστα, στην πλειονότητα των περιπτώσεων της εν λόγω κατηγορίας οφειλετών για τους οποίους κατέστη δυνατή, λόγω διαθεσιμότητας στοιχείων, και η χρηματοικονομική ανάλυση των οικονομικών τους στοιχείων, η δυναμική των λογιστικών καταστάσεων υποδηλώνει ότι είναι μικρή η πιθανότητα εξυπηρέτησης των δανείων τους.

Όσον αφορά τους πιστούχους που είναι κοινοί μεταξύ των συστημικών τραπεζών, το 1/3 των δανείων σε καθυστέρηση αφορά περίπου 800 πιστούχους οι οποίοι είναι κοινοί σε δύο τουλάχιστον συστημικές τράπεζες και έχουν συνολικά δάνεια σε καθυστέρηση ύψους περίπου 11 δισεκ. ευρώ. Από τους πιστούχους αυτούς, ορισμένοι είναι κοινοί και στις τέσσερις συστημικές τράπεζες, με το ύψος των δανείων σε καθυστέρηση να ανέρχεται σε περίπου 3 δισεκ. ευρώ. Επίσης, οι οφειλέτες με ανοίγματα σε περισσότερες τράπεζες εμφανίζουν συγκριτικά χαμηλότερο δείκτη καθυστερήσεων έναντι εκείνων με οφειλές σε μία μόνο τράπεζα.

Σε επίπεδο κλαδικής ανάλυσης, 30 κλάδοι, που έχουν απορροφήσει το 23% της τραπεζικής χρηματοδότησης του δείγματος, εμφανίζουν δείκτη καθυστερήσεων μεταξύ 38% και 91% και 28 κλάδοι, που έχουν απορροφήσει το 58% της χρηματοδότησης, εμφανίζουν δείκτη καθυστερήσεων μεταξύ 21% και 37%. Στον αντίποδα, υπάρχουν και 30 κλάδοι, που έχουν απορροφήσει το υπόλοιπο 19% της χρηματοδότησης, οι οποίοι εμφανίζουν δείκτη καθυστερήσεων μεταξύ 0% και 20%.

Επιπρόσθετα, σε κλαδικό επίπεδο παρατηρούνται δύο ακόμη σημαντικά χαρακτηριστικά.

Συγκεκριμένα κλάδοι που εμφανίζουν τα συγκριτικώς υψηλότερα ποσοστά καθυστερήσεων εμφανίζουν και τη συγκριτικά μεγαλύτερη επιδείνωση του δείκτη καθυστερήσεων μεταξύ 2012 και 2013. Στους κλάδους αυτούς συμπεριλαμβάνονται και οι κλάδοι με τον υψηλότερο τραπεζικό δανεισμό στο παρελθόν.

Σε κλάδους με υψηλό δείκτη καθυστερήσεων, τα δάνεια σε καθυστέρηση συγκεντρώνονται σε σχετικά μικρό αριθμό οφειλετών. Αντίθετα, σε κλάδους με χαμηλό δείκτη καθυστερήσεων, τα δάνεια σε καθυστέρηση φαίνεται να είναι διασπαρμένα μεταξύ σχετικά μεγάλου αριθμού οφειλετών.

Συμπερασματικά, τα δάνεια σε καθυστέρηση μεγάλων οφειλετών συγκεντρώνονται σε σχετικά μικρό αριθμό κλάδων οικονομικής δραστηριότητας, ενώ σε αρκετούς κλάδους εμφανίζουν υψηλή συγκέντρωση σε σχετικά λίγους πιστούχους. Ο υψηλός βαθμός συγκέντρωσης διευκολύνει από τεχνικής πλευράς τη διαχείριση των δανείων αυτών, υπό την προϋπόθεση ότι τα πιστωτικά ιδρύματα θα έχουν στη διάθεσή τους το κατάλληλο θεσμικό και πτωχευτικό πλαίσιο το οποίο θα διευκολύνει, θα απλοποιεί και θα επιταχύνει λύσεις τόσο σε προδικαστικό όσο και σε δικαστικό επίπεδο. Το γεγονός ότι η επιδείνωση των καθυστερήσεων είναι συγκριτικά υψηλότερη σε κλάδους με ήδη υψηλό ποσοστό καθυστερήσεων καθιστά αναγκαία την κατά προτεραιότητα αντιμετώπιση του προβλήματος στους κλάδους αυτούς, προκειμένου να μειωθεί ο κίνδυνος μετάδοσης σε υγιείς επιχειρήσεις.