Ο «πόλεμος» για το χρέος - Που χρωστάει η χώρα και πόσα

Οδεύοντας προς το κρίσιμο Eurogroup της 24ης Μαΐου, το μόνο σίγουρο και χειροπιαστό είναι ότι άνοιξε –έστω δειλά και με πολλούς αστερίσκους– η συζήτηση για το ελληνικό χρέος. Ωστόσο, η… ευτυχής και σύντομη κατάληξη αυτής της συζήτησης είναι εξαιρετικά αβέβαιη, με ορατό τον κίνδυνο η χώρα να «πνιγεί» υπό το βάρος των υφεσιακών μέτρων που συνεχίζει να εφαρμόζει, χωρίς να παίρνει την πολυπόθητη ανάσα και προοπτική για το χρέος, που θα επιτρέψει την επιστροφή στην κανονικότητα ήτοι την πρόσβαση στις αγορές με βιώσιμα επιτόκια.

Ποια είναι αυτή τη στιγμή τα δεδομένα στη σκακιέρα; Οι Ευρωπαίοι άνοιξαν το φάκελο του ελληνικού χρέους σε μια εμφανή προσπάθεια όχι να… ανταμείψουν την Ελλάδα αλλά προκειμένου να κρατήσουν το ΔΝΤ στο παιχνίδι. Ομως αυτή η κίνηση μοιάζει μάλλον βεβιασμένη και υπό τον φόβο του επικείμενου δημοψηφίσματος για το Brexit, καθώς το Βερολίνο μόλις που αποδέχεται τη συζήτηση για έναν οδικό χάρτη, απορρίπτοντας τη λήψη αποφάσεων πριν από τη λήξη του τρίτου χρηματοδοτικού προγράμματος, κάτι που φαίνεται να συμμερίζονται και οι «δορυφόροι» του γερμανικού μπλοκ στο Eurogroup.

Μιλώντας με κυβερνητικούς παράγοντες και ευρωπαϊκές πηγές, γίνεται αντιληπτό ότι όλα θα εξαρτηθούν από τη στάση του ΔΝΤ και ήδη τα πρώτα μηνύματα δεν είναι ενθαρρυντικά. Τι πιστεύει το ΔΝΤ;

1. Οτι μεσοπρόθεσμα η Ελλάδα αποκλείεται να διατηρήσει πρωτογενή πλεονάσματα στα επίπεδα του 3,5%- κάτι που ελάχιστες χώρες έχουν καταφέρει- ειδικά λόγω του βεβαρημένου παρελθόντος των πολιτικών πιέσεων για δημοσιονομική «χαλάρωση».

2. Οτι η βασική παραδοχή για ρυθμούς ανάπτυξης μεταξύ 2%-3% είναι μάλλον ουτοπική, καθώς η ελληνική οικονομία θα πρέπει να εφαρμόσει με ασύλληπτη ταχύτητα και ένταση τέτοιες μεταρρυθμίσεις στις αγορές προϊόντων και στα εργασιακά, που να τη φέρουν από τον «πάτο» της παραγωγικότητας και της απασχόλησης, στην κορυφή των επιδόσεων της Ευρωζώνης.

Η ΜΕΛΕΤΗ ESM. Η μελέτη βιωσιμότητας του ESM φαίνεται ότι δικαιώνει τις ανησυχίες του ΔΝΤ, καθώς αν σημειωθούν έστω μικρές αποκλίσεις από τους στόχους του προγράμματος και αυξηθούν ελαφρώς τα επιτόκια (όπως άλλωστε αναμένεται), τότε το 2060 το χρέος θα ξεφύγει περίπου 80 ποσοστιαίες μονάδες από το βασικό σενάριο και θα αγγίξει το 184%! Τι ζητά το ΔΝΤ για να αντιμετωπιστεί εδώ και τώρα το πρόβλημα; Αν οι Ευρωπαίοι επιμείνουν να αρνούνται το «κούρεμα» του χρέους και να «ψάχνονται» για επιμήκυνση των λήξεων και της περιόδου χάριτος, αυτή θα πρέπει να είναι τουλάχιστον για 30 χρόνια και να καλύπτει όλα τα δάνεια, δηλαδή και τα διακρατικά και αυτά του EFSF και όσα χορηγήσει ο ESM, με την υποσημείωση μάλιστα ότι αν η Ελλάδα δεν καταφέρει να δανείζεται με επιτόκια ανάλογα με αυτά των χωρών ΑΑΑ, τότε η προοπτική του χρέους θα εκτροχιαστεί στις επόμενες δεκαετίες. Αυτό που αποτελεί, όμως, casus belli για το Βερολίνο είναι ότι το Ταμείο θέτει ως απαράβατο όρο, αυτά τα μέτρα ακόμα κι αν «τρέξουν» μετά από το 2018, να αποφασιστούν τώρα και να ενεργοποιηθούν αυτομάτως, χωρίς να απαιτηθεί νέα πολιτική διαβούλευση, διαβλέποντας προφανώς τη διάθεση του Βερολίνου να βάλει και τότε προσκόμματα.

Η στάση των Ευρωπαίων επί του παρόντος χαρακτηρίζεται αμήχανη, αν και τα πρώτα… ψήγματα του σχεδιασμού τους, προκαλεί ή πρέπει να προκαλεί προβληματισμό στην Αθήνα. Τι προτείνει ο ESM;
• Επιμήκυνση των δανείων του EFSF –δηλαδή των δανείων του δεύτερου προγράμματος– κατά μόλις 5 έτη.
• Πλαφόν στο 1% του ΑΕΠ ως το 2050 των τοκοχρεολυσίων για αυτά τα δάνεια.
• Πλαφόν 2% στα επιτόκια των δανείων αυτών, που σήμερα διαμορφώνονται στα επίπεδα του 1%.

Η ΑΔΥΝΑΜΙΑ. Το αδύνατο σημείο αυτού του σχεδίου είναι ότι βασίζεται στην πλήρη εφαρμογή των όρων του προγράμματος, στη διατήρηση υψηλών πλεονασμάτων και ρυθμών ανάπτυξης, ενισχύοντας έτσι τις ενστάσεις του ΔΝΤ. Το σημείο που έχει συζητηθεί, ωστόσο, περισσότερο απ’ όλα είναι η πρόταση για αγορά των «ακριβών» δανείων του ΔΝΤ (επιτόκιο κοντά στο 3,5%) από τον ESM και η αντικατάσταση τους με «φτηνά» του Μηχανισμού, αξιοποιώντας τα αδιάθετα ποσά από την ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών, δηλαδή περίπου 15 δις ευρώ. Κι αν το ένα «κλειδί» των εξελίξεων βρίσκεται στο ΔΝΤ, το άλλο σίγουρα βρίσκεται στο Βερολίνο, που μάλλον κέρδισε στην πρώτη μάχη, καθώς όπως προκύπτει δια γυμνού οφθαλμού από την προσεκτική ανάγνωση της ανακοίνωσης του έκτακτου Eurogroup, καμία απόφαση για το ελληνικό χρέος δεν πρόκειται να ληφθεί πριν από τη λήξη του προγράμματος- δηλαδή πριν από το 2018- και χωρίς να αποφασιστεί ότι κάτι τέτοιο είναι αναγκαίο.

Αξιολόγηση και... βλέπουμε για Αθήνα

H ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει κατ’ αρχάς να αποφύγει το χειρότερο σενάριο. Ποιο είναι αυτό; Να στυλώσει τα πόδια το ΔΝΤ και να μην συνυπογράψει το κλείσιμο της αξιολόγησης. Τι μπορεί να συμβεί σε αυτή την περίπτωση; Οι Ευρωπαίοι να εκταμιεύσουν τη δόση ή μέρος της δόσης «για να μη βαρέσει κανόνι» τον Ιούλιο που περιμένει το ομόλογο της ΕΚΤ και να «σπρώξουν» προς τα πίσω τη συζήτηση για το χρέος, με στόχο να κρατήσουν από κοντά το Ταμείο και να «ψήσουν» το Βερολίνο να ρίξει νερό στο κρασί του.

Σε αυτή την περίπτωση η Αθήνα θα έχει ψηφίσει δύο πολύ σκληρά πακέτα μέτρων, χωρίς να έχει πάρει τίποτε απολύτως στα χέρια της, παρά μόνο την… υποσχετική για το χρέος. Στην πραγματικότητα η κυβέρνηση μπορεί να απορρίπτει τη λογική του ΔΝΤ ως προς τη δοσολογία των μέτρων, αλλά βρίσκεται πολύ κοντά στη φιλοσοφία του ως προς τις ενδεδειγμένες λύσεις. Εχοντας εγκαταλείψει προ πολλού τη γραμμή του «κουρέματος», ο κυβερνητικός σχεδιασμός στηρίζεται αφενός σε επιμηκύνσεις- μαμούθ (50 ή 70 έτη) όλων των δανείων αφετέρου στο «πάγωμα» των επιτοκίων στα σημερινά επίπεδα δηλαδή κοντά στο 1%.

Σε ποιους χρωστά η Ελλάδα; Δείτε τον αναλυτικό πίνακα

ΠΗΓΗ: ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΟΥ ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ ΣΤΑ ΠΕΡΙΠΤΕΡΑ ΟΛΗΣ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ