Πότε θα αδειάσουν τα κρατικά ταμεία από χρήμα αν καθυστερήσει η συμφωνία

Το περυσινό σκηνικό με τα στελέχη του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους να αγωνίζονται ήδη από τις αρχές Φεβρουαρίου να καλύψουν τις υποχρεώσεις εντός και εκτός συνόρων είναι πολύ πιθανό να επαναληφθεί αν καθυστερήσει η διαδικασία για την ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης. Και αυτό διότι ήδη από τον Φεβρουάριο ο κρατικός προϋπολογισμός θα αρχίσει να εμφανίζει ταμειακά ελλείμματα ενώ από Μάρτιο θα πρέπει να καταβάλλονται δόσεις εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ στους δανειστές, κυρίως στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

Οι ταμειακές ανάγκες της χώρας είναι προφανώς ένας από τους λόγους που κάνουν την ελληνική κυβέρνηση να βιάζεται να συμφωνήσει με το κουαρτέτο. Ερωτηθείς σχετικά με τα διαθέσιμα του κράτους, ο υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος απέφυγε να αναφερθεί σε αριθμούς. Ωστόσο, τα στοιχεία του προϋπολογισμού δείχνουν ότι αν οι συζητήσεις με τους «θεσμούς» διαρκέσουν και πέραν του Μαρτίου, ο εφιάλτης της ταμειακής ασφυξίας θα αναβιώσει.

Η μηνιαία κατανομή εσόδων και δαπανών του κρατικού προϋπολογισμού για το 2016 δείχνει ότι τα ελλείμματα σε ταμειακό επίπεδο ξεκινούν και φέτος –όπως και πέρυσι- από πολύ νωρίς καθώς ήδη από τον Φεβρουάριο, το ταμείο θα είναι μείον. Έτσι:

1. Ο Ιανουάριος είναι ο μόνος μήνας του έτους που είναι προγραμματισμένο να εμφανίσει ταμειακό πλεόνασμα ύψους 197 εκατ. ευρώ. Αυτό οφείλεται στο ότι η δαπάνη για τους τόκους τον πρώτο μήνα του έτους έχει προγραμματιστεί να συγκρατηθεί στο εξαιρετικά χαμηλό επίπεδο των 110 εκατ. ευρώ. ενώ τα καθαρά έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού θα ξεπεράσουν τις δαπάνες φτάνοντας στα 3,822 δις. ευρώ έναντι 3,625 δις. ευρώ που είναι το προϋπολογισμένο επίπεδο των δαπανών.

2. Από τον Φεβρουάριο, ο προϋπολογισμός γυρίζει ταμειακά στο κόκκινο και μάλιστα βίαια καθώς αναμένεται να προκύψει ταμειακό έλλειμμα 615 εκατ. ευρώ. Πολύ μεγάλη δαπάνη του Φεβρουαρίου είναι αυτή των τόκων καθώς το σχετικό ποσό θα διαμορφωθεί στα 1,57 δις. ευρώ. Τα καθαρά έσοδα θα ανέλθουν στα 4,839 δις. ευρώ ενώ οι δαπάνες θα ανέλθουν στα 5,622 δις. ευρώ.

3. Τον Μάρτιο το ταμειακό έλλειμμα προβλέπεται να φτάσει στα 1,335 δις. ευρώ (σ.σ τον 3ο μήνα του χρόνου θα πρέπει και πάλι να πληρώσουμε 750 εκατ. ευρώ σε τόκους).

4. Ο Απρίλιος φέρνει πρόσθετα ταμειακά ελλείμματα άνω των 900 εκατ. ευρώ με αποτέλεσμα το συνολικό ταμειακό ισοζύγιο να προβλέπεται ότι α κλείσει με έλλειμμα 2,284 δις. ευρώ. Οι τόκοι του μήνα θα διαμορφωθούν στα 420 εκατ. ευρώ. Τα καθαρά έσοδα προβλέπονται στα 3,589 δις. ευρώ και οι δαπάνες στα 4,314 δις. ευρώ.

Το ταμειακό έλλειμμα, θα κορυφωθεί το Ιούνιο καθώς προβλέπεται να φτάσει στα 4,493 δις. ευρώ. Στη συνέχεια θα αρχίσει να υποχωρεί για να κλείσει η χρονιά με ταμειακό έλλειμμα 2,22 δις. ευρώ.

Το «φούσκωμα» κατά το πρώτο εξάμηνο και το «ξεφούσκωμα» κατά το 2ο του ταμειακού ελλείματος, οφείλεται στο μόνιμο πρόβλημα που αντιμετωπίζει το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους τα τελευταία χρόνια και το οποίο έχει να κάνει με την ανισοκατανομή στην είσπραξη των φορολογικών εσόδων. Αρκεί να σημειωθεί ότι τα καθαρά έσοδα του τακτικού προϋπολογισμού (δηλαδή το σύνολο των εσόδων χωρίς όμως σε αυτά να περιλαμβάνονται οι εισπράξεις του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων) είναι προϋπολογισμένο να διαμορφωθούν στα 49,107 δις. ευρώ για ολόκληρο το 2016.

Ωστόσο, μέχρι το τέλος Ιουνίου είναι προγραμματισμένο να εισπραχθούν μόλις τα 20,18 δις. ευρώ. Δηλαδή, στο πρώτο μισό του έτους, είναι προϋπολογισμένο οι φορολογούμενοι να πληρώσουν το 40% των φόρων. Αυτή η ανισοκατανομή των φορολογικών βαρών οφείλεται σε τρεις λόγους:
1. Στο 2ο εξάμηνο εισπράττονται τα τέλη κυκλοφορίας τα οποία από μόνα τους είναι ένα δισεκατομμύριο ευρώ.

2. Μετά τον Ιούλιο ξεκινάει κάθε χρόνο είσπραξη του φόρου εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων

3. Στα βάρη του β’ εξαμήνου, προστέθηκαν τα τελευταία χρόνια και οι φόροι ακινήτων με χαρακτηριστικότερο τον ΕΝΦΙΑ.

Υποτίθεται ότι για το 2016, το υπουργείο Οικονομικών θα έκανε προσπάθεια να αντιστρέψει αυτή την εικόνα επισπεύδοντας και τη διαδικασία είσπραξης του ΕΝΦΙΑ αλλά και τη διαδικασία υποβολής των δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος για φυσικά και νομικά πρόσωπα. Για τον φόρο ακινήτων, το εγχείρημα δεν θα είναι εύκολο καθώς μετά την ενεργοποίηση (και μάλιστα αναδρομικά από τον Μάιο του 2015) των νέων αντικειμενικών αξιών, θα πρέπει να γίνουν διορθώσεις στον τρόπο υπολογισμού του φόρου με αποτέλεσμα το να γίνει η εκκαθάριση μέχρι τέλος Απριλίου να μην είναι καθόλου εύκολο. Από την άλλη, και να εφαρμοστεί ο νόμος που προβλέπει ότι οι δηλώσεις εισοδήματος θα πρέπει να υποβληθούν μέχρι τον Απρίλιο, χρειάζεται αλλαγή νόμου ώστε να αλλάξουν οι προθεσμίες των δόσεων οι οποίες παραμένουν για Ιούλιο, Σεπτέμβριο και Νοέμβριο όσον αφορά στα φυσικά πρόσωπα.

Οι δανειακές υποχρεώσεις

Εκτός από τα ελλείμματα στο εσωτερικό, το οικονομικό επιτελείο πρέπει να καλύψει και τις δανειακές υποχρεώσεις της χώρας. Ο Φεβρουάριος είναι άδειος από οικονομικές υποχρεώσεις και οι επόμενες πληρωμές είναι προγραμματισμένες για τον Μάρτιο μήνα κατά τον οποίο λήγουν δύο επιμέρους δόσεις προς το ΔΝΤ.

Η πρώτη στις 07 Μαρτίου συνολικού ύψους 298 εκατ. ευρώ και η δεύτερη στις 16 Μαρτίου συνολικού ύψους 560 εκατ. ευρώ. Περίπου μισό δις. ευρώ θα χρειαστεί και τον Απρίλιο με τα περισσότερα (448 εκατ ευρώ) να κατευθύνονται και πάλι προς το ΔΝΤ.

Με την ολοκλήρωση της 1ης αξιολόγησης αναμένεται να εισρεύσουν στα ταμεία του Ελληνικού Δημοσίου δόσεις συνολικού ύψους 5,9 δις. ευρώ από τη δανειακή σύμβαση των περίπου 86,5 δις. ευρώ. Πρόκειται για τις δύο επιμέρους δόσεις που κανονικά θα έπρεπε να έχουν καταβληθεί στην Ελλάδα από τον Νοέμβριο (τα πρώτα 3,7 δις. ευρώ) και τον Δεκέμβριο (τα υπόλοιπα 3,2 δις. ευρώ) κάτι όμως που δεν συνέβη λόγω των καθυστερήσεων στη διαπραγμάτευση από τις πολιτικές εξελίξεις (κυρίως τις εκλογές του Σεπτεμβρίου).