Οι τρεις παγίδες του ασφαλιστικού για μικρομεσαίους και ελεύθερους επαγγελματίες

Πέρα από την εκτίναξη των συνολικών εισφορών που θα καλούνται να πληρώνουν όσοι επιτηδευματίες δηλώνουν τα πραγματικά τους εισοδήματα –μαζί με τους φόρους οι συνολικές κρατήσεις ανέρχονται ακόμη και στο 60-65% του καθαρού εισοδήματος- χιλιάδες ασφαλισμένοι που σήμερα πληρώνουν ένα πάγιο ποσό στον ΟΑΕΕ –μέτοχοι ανωνύμων εταιρειών που μετέχουν στο διοικητικό συμβούλιο, διαχειριστές ιδιωτικών κεφαλαιουχικών εταιρειών και ΕΠΕ, ομόρρυθμοι και ετερόρρυθμοι εταίροι- βρίσκονται αυτή τη στιγμή στον «αέρα» καθώς δεν υπάρχει σαφής εικόνα για το πώς θα υπολογίζονται οι ασφαλιστικές τους εισφορές.

Τα προβλήματα δεν εντοπίζονται μόνο στις επιχειρήσεις: ο τρόπος με τον οποίο είναι διατυπωμένη η διάταξη για τον υπολογισμό των ασφαλιστικών εισφορών του πρώην ΟΑΕΕ ανοίγει και άλλα ζητήματα

1. Ελεύθεροι επαγγελματίες κινδυνεύουν να πληρώνουν ασφαλιστικές εισφορές όχι βάσει του πραγματικού τους εισοδήματος αλλά βάσει των τεκμηρίων διαβίωσης καθώς το ασφαλιστικό νομοσχέδιο αναφέρεται στο φορολογητέο εισόδημα. Φορολογητέο εισόδημα είναι το τεκμαρτό σε περίπτωση που αυτό ξεπερνά το πραγματικό.

2. Οι επιτηδευματίες κινδυνεύουν να πληρώνουν ασφαλιστικές εισφορές με βάση το καθαρό αποτέλεσμα της προηγούμενης χρήσης. Δηλαδή, αν μια χρονιά έχουν κέρδη 20.000 ευρώ και την επόμενη ζημιές, τη χρονιά του αρνητικού αποτελέσματος θα είναι υποχρεωμένοι να καταβάλλουν στο ασφαλιστικό ταμείο εισφορές με βάση τα κέρδη της προηγούμενης χρήσης

3. Οι επαγγελματικές δαπάνες, έχουν πλέον διπλή σημασία. Βάσει των επαγγελματικών δαπανών θα μειώνεται όχι μόνο το φορολογητέο εισόδημα κατά συνέπεια ο φόρος εισοδήματος αλλά και οι ασφαλιστικές εισφορές. Επομένως, αν ένας ελεγκτής της εφορίας απορρίψει μια επαγγελματική δαπάνη ο επιτηδευματίας θα καλείται να πληρώνει και πρόσθετους φόρους και περισσότερες εισφορές. Από τη μία το κίνητρο της φοροδιαφυγής μεγαλώνει (καθώς ταυτόχρονα θα γίνεται και εισφοροδιαφυγή) και από την άλλη μεγαλώνει η δύναμη του ελεγκτή της εφορίας. Μια απλή «λογιστική διαφορά» (δηλαδή η απόρριψη μιας δαπάνης) μπορεί να μπλέξει τον επιτηδευματία σε μεγάλες οικονομικές περιπέτειες.

Για την εξεύρεση λύσεων στα προβλήματα που θα ανακύψουν με την αλλαγή στον τρόπο υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών, ο υπουργός Εργασίας Γιώργος Κατρούγκαλος αλλά και ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Τρύφωνας Αλεξιάδης, αποφάσισαν να προχωρήσουν στη σύσταση κοινής επιτροπής των δύο υπουργείων στην οποία εκτός από στελέχη των δύο υπουργείων θα μετέχουν και εκπρόσωποι των φορέων των ανεξάρτητων απασχολουμένων (γιατρών, μηχανικών, δικηγόρων) αλλά και του Οικονομικού Επιμελητηρίου.

«Στόχος της επιτροπής θα είναι να μελετήσει και να διατυπώσει προτάσεις για τον εξορθολογισμό της εισφοροδοτικής ικανότητας των αυτοαπασχολουμένων αναφορικά με τα όσα προβλέπονται από τη νέα ασφαλιστική μεταρρύθμιση που προωθεί η κυβέρνηση» ανέφερε η σχετική ανακοίνωση. Εκτός όμως από τα τεχνικά ζητήματα, η επιτροπή θα πρέπει να εκτιμήσει και το οικονομικό κόστος της συγκεκριμένης αλλαγής καθώς πλέον εκτός από τα έσοδα των ασφαλιστικών ταμείων διακυβεύονται και τα φορολογικά έσοδα.

Στο περιθώριο της συνέντευξης τύπου που παραχώρησε την Παρασκευή ο υπουργός Εργασίας Γιώργος Κατρούγκαλος, ανέφερε ότι με την αλλαγή στον τρόπο υπολογισμού, θα ευνοηθούν οι μικροεπιτηδευματίες και οι νέοι επιστήμονες καθώς πλέον δεν θα πληρώνουν ασφαλιστικές εισφορές βάσει των ποσών που καθορίζονταν αυθαίρετα από τον ΟΑΕΕ αλλά με αποκλειστικό κριτήριο το εισόδημά τους. Αυτό σημαίνει ότι εκατοντάδες χιλιάδες επιτηδευματίες που δηλώνουν ελάχιστα κέρδη, θα πληρώνουν τελικώς λιγότερες ασφαλιστικές εισφορές. Ποιοι θα βγουν κερδισμένοι;

Με βάση τους υπολογισμούς της «Ν» προκύπτουν τα εξής: Για εισόδημα 5000 ευρώ, ασφαλισμένος στην 1η κλάση του ΟΑΕΕ πληρώνει σήμερα 2.528,52 ευρώ ενώ αν αφαιρεθούν και οι φόροι, το καθαρό αποτέλεσμα διαμορφώνεται στα 1.178,9 ευρώ. Με το νέο σύστημα οι εισφορές θα ανέρχονται στα 2128 ευρώ αν ο ασφαλισμένος υποχρεωθεί να ασφαλιστεί και για την επικουρική σύνταξη ή στα 1754 ευρώ χωρίς το επικουρικό.

Το καθαρό αποτέλεσμα θα διαμορφώνεται στα 1474,61 ευρώ συμπεριλαμβανομένων των εισφορών του επικουρικού και στα 1752 ευρώ χωρίς το επικουρικό.

Άρα, όλοι οι ασφαλισμένοι με φορολογητέο αποτέλεσμα έως 5000 ευρώ βγαίνουν κερδισμένοι. Ανάλογα με τις σημερινές ασφαλιστικές κλάσεις, κερδισμένοι είναι οι εξής (σ.σ στους υπολογισμούς λαμβάνονται υπόψη για το νέο καθεστώς μόνο οι εισφορές για την κύρια σύνταξη και τον κλάδο υγείας χωρίς δηλαδή το επικουρικό):

1. Στην α’ ασφαλιστική κλάση (ασφαλιστικές εισφορές 2528,52 ευρώ τον χρόνο) κερδίζουν όλοι όσοι έχουν εισόδημα έως 10.000 ευρώ και χάνουν όλοι οι υπόλοιποι

2. Στην β’ ασφαλιστική κλάση (ασφαλιστικές εισφορές 3088,08 ευρώ τον χρόνο) κερδίζουν όλοι όσοι δηλώνουν έως 12.000 ευρώ και χάνουν όλοι οι υπόλοιποι

3. Στην γ’ ασφαλιστική κλάση (ασφαλιστικές εισφορές 3.686,28 ευρώ τον χρόνο) κερδίζουν όλοι όσοι δηλώνουν 13.000-14.000 ευρώ και χάνουν όλοι οι υπόλοιποι

4. Στην δ’ ασφαλιστική κλάση (ασφαλιστικές εισφορές 4024,44 ευρώ τον χρόνο) κερδίζουν όλοι όσοι δηλώνουν κάτω από 14.000 ευρώ. Από αυτό το όριο και πάνω, οι εισφορές αυξάνονται

5. Στην ε’ ασφαλιστική κλάση (ασφαλιστικές εισφορές 4642,32 ευρώ) το όριο διαμορφώνεται γύρω στις 16-17.000 ευρώ τον χρόνο. Όσοι δηλώνουν υψηλότερα εισοδήματα, θα βγαίνουν χαμένοι

6. Στην 6η ασφαλιστική κλάση στην οποία οι σημερινοί ασφαλισμένοι πληρώνουν 5235,6 ευρώ ετησίως, το όριο διαμορφώνεται στις 18-19.000 ευρώ.

7. Στην 7η ασφαλιστική κλάση με τις ετήσιες εισφορές των 5598,48 ευρώ, χάνουν όλοι όσοι δηλώνουν από 25.000 ευρώ και πάνω ενώ

8. Στην 8η ασφαλιστική κλάση στην οποία σήμερα ο ασφαλισμένος καταβάλλει 6053,64 ευρώ, επίσης βγαίνουν χαμένοι όσοι δηλώνουν πάνω από 26000 ευρώ.

Την 9η και τη 10η ασφαλιστική φάση, ελάχιστοι την επιλέγουν πλέον καθώς ακόμη και αυτοί που κατατάσσονται σε αυτές τις δύο βάσει των ετών ασφάλισης, έχουν το δικαίωμα να ζητήσουν αλλαγή δύο ασφαλιστικών κλάσεων προς το κάτω.

Αν συνυπολογιστούν φόροι και ασφαλιστικές εισφορές, τότε με το νέο καθεστώς (το οποίο θα είναι κοινό για όλους καθώς δεν θα υπάρχουν πλέον ασφαλιστικές κλάσεις) οι κρατήσεις θα διαμορφώνονται ως εξής:

1. Στις 5000 ευρώ εισόδημα, οι κρατήσεις θα είναι 3247,89 ευρώ χωρίς επικουρικό και 3525,39 ευρώ με επικουρικό (ποσοστό 65% έως 71%)

2. Στις 10.000 ευρώ εισόδημα, οι κρατήσεις θα είναι 5.799,3 ευρώ με επικουρικό και 5244,3 ευρώ χωρίς επικουρικό

3. Στις 20.000 ευρώ εισόδημα, οι κρατήσεις θα είναι 11.040 ευρώ με επικουρικό και 1500 ευρώ λιγότερα χωρίς το επικουρικό

4. Στις 50.000 ευρώ, προκύπτουν κρατήσεις 27.052 ευρώ μαζί με το επικουρικό ή 3750 ευρώ λιγότερα χωρίς και

5. Στις 100.000 ευρώ, οι κρατήσεις ανεβαίνουν στις 52.113 ευρώ μαζί με το επικουρικό το οποίο από μόνο του ανέρχεται στις 7500 ευρώ.

Τα στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών που θα χρησιμοποιηθούν στο πλαίσιο των εργασιών της επιτροπής, δείχνουν ότι σε σύνολο 293.000 ελεύθερων επαγγελματιών οι οποίοι εμφάνισαν στις φορολογικές δηλώσεις του 2015 φορολογητέα κέρδη 2,6 δις. ευρώ, περίπου οι 200.000 δήλωσαν στην εφορία φορολογητέα κέρδη κάτω από 5000 ευρώ ο καθένας. Κάτω από 10.000 ευρώ φορολογητέα κέρδη, δηλώνουν 230.000 επαγγελματίες και όλοι αυτοί θα βγουν κερδισμένοι.

Το πρόβλημα για το υπουργείο Εργασίας και το υπουργείο Οικονομικών είναι ότι αυτοί που θα κληθούν να πληρώσουν περισσότερα (από 20.000 ευρώ και πάνω) είναι μόλις 33.000 επαγγελματίες. Αυτοί όμως δηλώνουν τα 1,9 δις. ευρώ από το σύνολο των 2,6 δις. ευρώ που δηλώνουν όλοι οι ελεύθεροι επαγγελματίες.

Αν υπό το βάρος των πολύ υψηλότερων εισφορών αυτοί οι επαγγελματίες αποκρύψουν εισοδήματα, τότε το δημόσιο θα χάσει όχι μόνο ασφαλιστικές εισφορές αλλά και φόρο εισοδήματος, και εισφορά αλληλεγγύης και ΦΠΑ.