«Ξεχάστε τις τετραψήφιες συντάξεις. Το 1.000άρικο... πέθανε».

Με την ενεργοποίηση του νόμου Κατρούγκαλου, η διαδικασία μείωσης της μέσης σύνταξης είχε ήδη δρομολογηθεί. Το νέο «πακέτο» απλώς θα επιταχύνει τις διαδικασίες. Και αν μέχρι τα μέσα του 2016, συντάξεις άνω των 1.000 ευρώ (και μάλιστα προ φόρων) εισέπρατταν περίπου ο ένας στους τρεις, στη διετία 2019-2020 είναι πολύ πιθανό το σχετικό ποσοστό να έχει πέσει ακόμη και κάτω από το 15%. Οι λόγοι είναι πολλοί:
1. Στην 4ετία 2017-2020, θα καταγραφούν περίπου 400.000-450.000 θάνατοι. Οι περισσότεροι θα είναι συνταξιούχοι πολλοί εκ των οποίων ανήκουν στην «παλαιά φρουρά» που εξακολουθούσε να απολαμβάνει και υψηλότερες συντάξεις. Με τον θάνατο, είτε θα υπάρξει αντικατάσταση από μια σύνταξη χηρείας είτε η σύνταξη θα χαθεί. Ακόμη όμως και στην περίπτωση της σύνταξης χηρείας, το ποσό θα είναι σίγουρα τριψήφιο καθώς από τον Μάιο του 2016, όσες συντάξεις χηρείας χορηγούνται, υπολογίζονται με συντελεστή 50% επί της αρχικής ο οποίος και υποχωρεί ακόμη περισσότερο μετά την παρέλευση τριετίας.
2. Στην ίδια τετραετία, θα γεννηθεί το δικαίωμα για την καταβολή τουλάχιστον 200-250.000 συντάξεων. Όμως αυτές οι συντάξεις, θα υπολογιστούν με την κλίμακα Κατρούγκαλου η οποία δεν βγάζει 1000άρικο παρά μόνο για πολύ λίγους που κατόρθωσαν να διατηρήσουν υψηλές αποδοχές για όλο το χρονικό διάστημα από 2002 και μετά κατορθώνοντας ταυτόχρονα να συμπληρώσουν πάνω από 30 χρόνια ασφάλισης. Για να πάρει 1.000 ευρώ καθαρά ο σημερινός εργαζόμενος –και με δεδομένη την επικείμενη μείωση του αφορολογήτου- θα πρέπει να έχει συμπληρώσει 30 χρόνια ένσημα και οι συντάξιμες αποδοχές του (δηλαδή ο μέσος όρος των μηνιαίων αποδοχών του για το χρονικό διάστημα μετά το 2002) να ξεπερνά τα 2.500-3.000 ευρώ. Πόσοι εξακολουθούν να διαθέτουν τέτοιο... βιογραφικό; Οι περισσότεροι συνταξιοδοτούνται λόγω μακράς περιόδου ανεργίας με 15 ή 20 χρόνια ασφάλισης και με αυτά τα ένσημα, η καθαρή σύνταξη δεν μπορεί να ξεπεράσει τα 650-750 ευρώ όποιο και αν είναι το ύψος των συντάξιμων αποδοχών.

ΠΑΚΕΤΟ ΜΕΤΡΩΝ. Στην... φυσιολογική εξέλιξη των πραγμάτων, έρχεται να προστεθεί ο παράγοντας «πακέτο μέτρων 2019-2020». Αυτό θα περιλαμβάνει τη μείωση (ή και πλήρη κατάργηση) της προσωπικής διαφοράς αλλά και τη μείωση της έκπτωσης φόρου από τα 1.900 στα 1.300 ευρώ. Σύμφωνα με πληροφορίες του MoneyPro, για να υλοποιήσει τη δέσμευση για περικοπή της συνταξιοδοτικής δαπάνης κατά 1% του ΑΕΠ, η κυβέρνηση θα επιδιώξει να περάσει στη Βουλή μια «κλίμακα» περικοπής της προσωπικής διαφοράς η οποία θα προβλέπει μείωση της τάξεως του 20% για όσους έχουν χαμηλές συντάξεις κάτω των 1.000 ευρώ και μείωση της προσωπικής διαφοράς ακόμη και κατά 50% για όσους έχουν άθροισμα αποδοχών από συντάξεις άνω των 1.000 ευρώ. Αυτή η διαδικασία, θα έχει ως αποτέλεσμα να επιταχυνθεί ο ρυθμός μείωσης του αριθμού των συνταξιούχων που θα εξακολουθήσουν να έχουν καθαρό εισόδημα άνω των 1.000 ευρώ από συντάξεις. Ακόμη και αν κάποιος τη... γλιτώσει από την περικοπή των ονομαστικών αποδοχών, θα έχει να αντιμετωπίσει και τη μείωση της έκπτωσης φόρου η οποία για τους συνταξιούχους μεταφράζεται σε καθαρή μείωση εισοδήματος κατά 50 ευρώ τον μήνα (εφόσον το αφορολόγητο περιοριστεί στα 1.300 ευρώ από 1.900 ευρώ που είναι σήμερα).
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ. Το πόσο μεγάλη θα είναι η μείωση των υφιστάμενων συντάξεων, θα εξαρτηθεί από τους ειδικούς συντελεστές που θα νομοθετήσει η κυβέρνηση αλλά και από το ότι θα εξαιρεθούν κάποιες ειδικές κατηγορίες συνταξιούχων. Για παράδειγμα, πολύ μεγάλες «προσωπικές διαφορές» εντοπίζονται τόσο στις συντάξεις χηρείας όσο και στις αναπηρικές. Μόνο σε αυτές τις δύο ομάδες συνταξιούχων, η προσωπική διαφορά εκτιμάται σε τουλάχιστον ένα δισ. ευρώ. Από την άλλη, το πλήγμα της κυβέρνησης του να προκαλέσει μεγάλες μειώσεις αποδοχών σε συνταξιούχους χηρείας ή άτομα με προβλήματα αναπηρίας θα είναι καίριο. Εκτός απροόπτου, το ψαλίδισμα θα εστιαστεί στις υπόλοιπες κύριες συντάξεις (σ.σ. προσωπική διαφορά δεν υφίσταται στις επικουρικές). Και εκεί, τα ποσοστά της μείωσης των αποδοχών μπορεί να φτάσουν και στο 20% αν εφαρμοστεί το σενάριο με τους κλιμακωτούς συντελεστές.
Για να υλοποιηθούν οι περικοπές, οι υπηρεσίες του υπουργείου Εργασίας θα προχωρήσουν στον επανυπολογισμό όλων των συντάξεων μια προς μια. Αυτό θα χρειαστεί μήνες. Βάσει του μνημονίου, υπήρχε υποχρέωση υπολογισμού της προσωπικής διαφοράς μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου του τρέχοντος έτους η οποία όμως δεν αναμένεται να τηρηθεί. Πιθανότατα, η διαδικασία θα κρατήσει τουλάχιστον μέχρι τα μέσα του 2018 ενώ οι άμεσα ενδιαφερόμενοι –δηλαδή οι ίδιοι οι συνταξιούχοι- δεν θα γνωρίζουν ποιο θα είναι το εισόδημά τους από την 1/1/2019 παρά μόνο όταν θα πάρουν στα χέρια τους το ειδοποιητήριο με τη «λυπητερή».